Laten Jesse Klaver en Rob Jetten zich blij maken met een dode mus?

Slechts enkele uren na de volstrekt onbegrijpelijke uitleg over de doorrekening van het concept klimaatakkoord door Laura van Geest van het CPB, kwamen er twee grijnzende bewindslieden Wiebes en Rutte met een verrassende mededeling. Op grond van de rapporten gaan ze de lastenverdeling tussen huishoudens en industrie aanpassen. Een verkiezingsstunt of een late ontwaking?

Rob Jetten en Jesse Klaver waren, zonder te weten om hoeveel het gaat, gelijk in jubelstemming. Jesse Klaver sprak over een geschenk uit de hemel. De industrievertegenwoordigers waren daarentegen boos en dreigden met 100 % doorrekening naar de consument of vertrek uit het land.

Wat mij betreft was die hele doorrekening van de ontwerp klimaatakkoorden daar niet voor nodig geweest. De lastenverdeling is al jaren volstrekt onevenredig zwaar voor de consument en zeer contraproductief voor het klimaat. In plaats van dat de vervuiler betaalt, wordt de vervuiler zeer ruim beloond.

In tabel 1 heb ik de tarieven nog maar eens samengevat voor de verschillende categorieën. De huishoudens in categorie 1 betalen per ton CO₂ 10 tot 30 keer zoveel als de grootgebruikers in categorie 3 en 4.

Tabel 1: Energiebelasting en opslag duurzame energie (x 1.21 (BTW) voor kleingebruikers) afhankelijk van gebruiksvolume en omgerekend per ton CO₂

Ter aanvulling: de accijns + BTW voor diesel en benzine komt neer op € 272 respectievelijk € 439 per ton CO₂, zodat een gemiddeld gezin dat ook nog eens 10.000 km met de auto, rijdt bij elkaar € 1782/j kwijt is aan energiebelastingen.

Combineren we deze tarieven met de omvang van de emissies dan zien we in tabel 2 dat de huishoudens bij elkaar ruim € 9 miljard aan de fiscus afdragen en de zware industrie slechts € 2,5 miljard, terwijl de uitstoot door de industrie ruim twee keer zo groot is.

Nog gekker is het dat mensen voor groene energie al jaren net zo veel belasting betalen als voor fossiele energie en dat het bedrijfsleven ook nog eens tussen 8 en 13 miljard aan subsidies en belastingaftrek kan incasseren (SDE+, KIA, EIA etc) om te verduurzamen, terwijl de ISDE subsidie voor particulieren € 0,1 miljard is.

Tabel 2 Belastingen en subsidies voor energie

Bij een eerlijke verhouding en budget-neutrale herverdeling zou de consument van €260 naar €100 per ton CO₂ gaan en de industrie van € 31 naar € 100 per ton. Dat zou een lastenverschuiving van consumenten naar industrie met € 5,6 miljard betekenen (€700 per gemiddeld huishouden). Ik denk niet dat Wiebes en Rutte dit voor ogen hadden toen ze het volk in verwarring brachten in de hoop de gele hesjes van de straat af te houden.

Daarom is het goed dat we de huidige situatie nog maar eens duidelijk en overzichtelijk weergeven, zodat iedereen straks kan zien hoe groot de poets is die ergens in april gebakken gaat worden.

Overigens zou ik er niet voor zijn om de tarieven voor de consument zomaar tot de helft terug te brengen. Dat zou de stimulans voor verduurzaming met PV panelen, isolatie en warmtepompen wegnemen. Wel zou ik er voor zijn om de energiebelasting op groene stroom (mits uit eigen land) af te schaffen. Er zou een enorme vraag naar komen en de leveranciers zullen gedwongen worden daar aan te voldoen door in windmolens en zonneparken te investeren. Zij zouden ook graag de overschotten aan groene stroom afnemen van kleine décentrale producenten zoals bedrijfsdaken en woonhuizen. Warmtepompen op groene stroom zouden wegens besparingen op de kosten voor gas op slag rendabel worden en omdat groene stroom meer zal gaan opbrengen, kan de SDE+ subsidie verlaagd worden. Dat is een win, win, win, win-situatie

Ook zou ik er geen voorstander van zijn om het bedrijfsleven op slag te confronteren met een lastenverzwaring van €5,6 miljard.  Het is veel beter om een traject uit te zetten waarbij de belastingen op CO₂in tien jaar tijds geleidelijk oplopen. Zoals Rutte en Wiebes zouden moeten weten, heeft een dergelijk progressief systeem uitstekend gewerkt bij de heffing op vervuiling van oppervlaktewater vanaf 1970 en voor de stort van afvalstoffen vanaf 1990. In beide gevallen is de vervuiling in relatief korte tijd met meer dan 90 % teruggebracht. In Zweden heeft het systeem van CO₂belasting ook gewerkt voor het terugdringen van de CO₂uitstoot.

De chanterende dreigementen van de industrie om te verkassen naar een land met lage CO₂ heffing zou ik niet te serieus nemen.  Ze proberen het omdat ze  weten dat Rutte er gevoelig voor is gebleken. Een bedrag van 5,6 miljard lastenverzwaring is maar 0,7 % van het BNP. Iets minder zinloze reclame, minder zinloze verpakking en die kosten zijn zo gecompenseerd. Bovendien is te verwachten dat de andere Europese landen, voor zover dat nog niet gebeurd is, ook een CO₂heffing zullen opleggen en tenslotte zal het goedkoper zijn om te investeren in CO₂beperkende processen dan om te verhuizen. Uiteindelijk zal een bedrijf dan niet duurder maar goedkoper uit zijn dan een concurrent die blijft vervuilen.

Maar voorlopig eerst maar eens zien waar de liberalen toe bereid zijn.

Han Blok