Nederland heeft een monitor Brede Welvaart. Die werd op Verantwoordingsdag door de samensteller, het CBS, gepresenteerd. Deze monitor gaat jaarlijks verschijnen en meet onze welvaart niet uitsluitend aan de hand van het bruto binnenlands product (BBP), maar kijkt ook naar indicatoren als milieu, gezondheid, onderwijs, arbeid, veiligheid, vertrouwen en ongelijkheid. Wat leren we daaruit?
De conclusie kan kort zijn: het gaat goed in Nederland (vinden vooral beleidsmakers). Maar lang niet iedereen deelt evenredig in de welvaart. De nadelen daartegenover delen we wel graag, vooral met onze kleinkinderen en de armere delen van de wereld. Zoals Hans Stegeman het uitdrukte: Nederland is een rijk en gelukkig, maar asociaal landje.
Opzet van de monitor
Het eerste deel van de monitor Brede Welvaart (MBW) beschrijft in drie dashboards de kwaliteit van leven in Nederland (hier en nu), of die niet ten koste gaat van toekomstige generaties (later), en of die ook niet ten koste gaat van mensen in andere landen, met name ontwikkelingslanden (elders). Elke indicator geeft de trend over de laatste acht jaar en de mutatie in het meest recente jaar als positief, neutraal of negatief, en welke positie van Nederland binnen de EU.
Het tweede deel geeft de verdeling van de brede welvaart weer over verschillende bevolkingsgroepen.
Het derde deel presenteert indicatoren voor verschillende thema’s, en koppelt die thema’s aan de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de VN.
Hoezo is meer beter?
De algemene conclusie van de monitor is dat de kwaliteit van leven in Nederland zich gunstig ontwikkelt en relatief hoog is vergeleken met andere EU-landen. De monitor ziet het als positief dat de consumptieve bestedingen stijgen.
Of zo’n stijging positief is, is nog maar de vraag want die leidt meestal tot een groter beslag op natuurlijk kapitaal en daarmee tot een nog grotere mondiale voetafdruk, stelt ook het PDSE in haar commentaar.
Bovendien kan overconsumptie de eigen welvaart verlagen. Zie bijvoorbeeld de welvaartsziektes, de luchtvervuiling en het toegenomen verkeerslawaai. Overigens blijkt het risico op armoede of sociale uitsluiting gestegen naar 16,7%.
Brede welvaart niet gelijk verdeeld
Hoogopgeleiden hebben op de meeste terreinen een hogere brede welvaart dan laagopgeleiden. Dit geldt voor inkomen, vermogen, werkloosheid, gezondheid, ervaren woonlasten, vrijwilligerswerk, vertrouwen in andere mensen, tevredenheid met het leven en persoonlijk welzijn. Wel zijn zij vaker slachtoffer van criminaliteit. Middelbaar opgeleiden wijken op de meeste gebieden niet af van de totale bevolking.
Daarnaast valt op dat mensen met een migratieachtergrond op veel onderdelen een lagere brede welvaart hebben dan mensen met een Nederlandse achtergrond. Dat geldt vooral voor degenen met een niet-westerse migratieachtergrond. Voor een deel hangen deze verschillen samen met het feit dat zij jonger en lager opgeleid zijn dan gemiddeld.
Ten koste van Later en Elders
Tussen alle stijgende indicatoren valt op dat nu juist milieu en klimaat achteruitgaan, net als de welvaart elders. Dat zijn er maar twee in het peloton van enkele tientallen indicatoren. Daardoor lijkt dat een futiel detail (waar Rutte gretig gebruikt van maakt), maar zonder een gezond milieu en dito klimaat houdt het met de rest van de welvaart ook snel op.
Bovendien gaat het met ons relatief goed, omdat we de ellende exporteren en vooruit schuiven. Waar wij geen rekening mee willen houden mogen Afrika en onze kleinkinderen mee afrekenen.
Er is vanuit duurzaam perspectief nogal wat aan te merken op de Monitor Duurzame Welvaart. Dat was ook wel te verwachten van een eerste poging om meer te willen meten dan welvaart in Euro’s, en tegelijk politiek voldoende correct te blijven om maatschappijbreed bespreekbaar te zijn.
Het goede nieuws is dat er een meetinstrument is dat meer meet dan geld alleen. En misschien wordt welzijn ook nog wel toegevoegd in volgende edities. Ons welzijn hier, het welzijn elders en het welzijn van onze kleinkinderen. Het gaat ons ten slotte goed genoeg om daar ook rekening mee te kunnen houden.
Peter van Vliet
