Het Europees Octrooibureau (EOB) heeft een bezwaar tegen een patent van het bedrijf KWS op koudebestendige maïs afgewezen. Daarmee handelt het EOB in strijd met de Europese wet, die patenten op conventioneel veredelde planten en plantensoorten niet toestaat. De internationale coalitie No Patents on Seeds! diende het bezwaar in.
In zijn besluit beriep het EOB zich op een omstreden clausule die stelt dat het verbod alleen geldt voor octrooiaanvragen die na 1 juli 2017 zijn ingediend. KWS diende zijn aanvraag echter in 2016 in.
Christoph Then, expert bij Greenpeace voor genetische manipulatie en patenten, vindt deze interpretatie van de wet willekeurig en onjuist: “Het verbod op het patenteren van planten en plantensoorten bestaat al lang voor 2017. In 1995 bevestigde de Kamer van Beroep van het EOB dit verbod. Sindsdien zijn de wetten alleen gewijzigd om patenten op genetische manipulatieprocessen in de productie van planten toe te staan. Patenten op conventioneel veredelde planten waren echter nooit toegestaan.”
Conventionele veredeling
De betreffende maïs werd eigenlijk ontwikkeld door middel van conventionele veredeling. De genetische eigenschappen werden ontdekt in planten die in het verleden veel zijn gebruikt voor veredeling. Tot nu toe konden veredelaars deze soorten vrij gebruiken om nieuwe, verbeterde rassen te ontwikkelen. In Europa waarborgt het zogenoemde kwekersrecht vrije toegang tot veredelingsmateriaal dat nodig is voor conventionele veredeling.
Het Nederlandse bedrijf Nordic Maize Breeding is een van de bedrijven die direct gevolgen kunnen ondervinden van het patent. Het bedrijf richt zich al jaren op zowel conventionele landbouw als biologische landbouw en veredelt met name maïssoorten die geschikt zijn voor teelt in regio’s met een kort groeiseizoen en die gewasrotatie mogelijk maken.
Onderzoek in gevaar
Grietje Raaphorst-Travaille van Nordic Maize Breeding waarschuwt voor grote juridische onzekerheden: “Vermoedelijk werden deze planten al jaren voor veredeling gebruikt voordat de octrooiaanvraag werd ingediend. Nu is het onduidelijk of planten met deze genetische eigenschappen in de toekomst nog voor veredeling gebruikt kunnen worden. We kunnen zelfs onze rassen niet onderzoeken op de specifieke gensequenties, omdat zelfs de relevante opsporingsmethoden gepatenteerd zijn. Dergelijke patenten kunnen conventionele veredeling onderuit halen.”
Er is een risico dat plantveredeling op grote schaal geblokkeerd wordt door het toenemende aantal octrooiaanvragen. Tegen deze achtergrond is de No Patents on Seeds! alliantie van plan om beroep aan te tekenen tegen het besluit en roept zij politici op om in te grijpen.
“Het is van groot belang dat de Europese instellingen het verbod op patenten op conventioneel veredelde zaden consequent uitvoeren. Landen in het Zuiden baseren hun wetgeving vaak op het Europese model. Het is essentieel dat veredelaars en boeren vrije toegang houden tot genetisch materiaal in planten om voedselzekerheid, voedselsoevereiniteit en de economische ontwikkelingsmogelijkheden van regionale plantveredeling en landbouw in de landen van het Zuiden te waarborgen,” zegt Nout van der Vaart van ontwikkelingsorganisatie Oxfam Novib, die deel uitmaakt van de internationale coalitie No Patents on Seeds!.