In de dagen na de verkiezing van de man die de wereld weer in zwarte rook gaat hullen vallen commentatoren uit het groene veld over elkaar heen om uit te roepen hoe dom en hoe slecht de plannen van de president-elect wel zijn. Maar je zult eerder een olifant leren vliegen dan dat je daar Donald Trump mee overtuigt. Dat blijkt wel uit de website die Trump binnen 24 uur na zijn verkiezingswinst online had. Daarin worden zijn plannen niet mis te verstaan uitgelegd.
Veel effectiever is het om zo snel mogelijk op een rij te krijgen wat de gevolgen zijn als die plannen worden uitgevoerd. Voor het klimaat, voor de economie, voor het leven van mensen over de hele planeet. Laten we eens kijken naar een paar belangrijke doorschuif- en domino-effecten.
Energie en klimaat onder Trump
De VS zijn tot nu toe een netto exporteur van kolen. Dat zullen ze ook blijven als oude mijnen worden heropend om de aangekondigde economische groei van energie te voorzien. Export van energie zal voor een deel de plannen van Trump moeten financieren. Dat kan leiden tot een daling van de kolenprijs in de rest van de wereld. Dat zal de transitie naar hernieuwbare energie vooral in Oost Europa, India, Afrika en Zuid Amerika gaan vertragen.
Een vergelijkbaar effect kan ontstaan in de oliemarkt, als de interne olieproductie in de VS wordt opgevoerd en importen wegvallen. Dat kan al snel leiden tot een overschot in de rest van de wereld, waar olieproducenten hun dalende inkomsten willen compenseren met hogere productie. Als gevolg zullen economisch winbare bronnen sneller uitputten. Dat kan weer leiden tot een snelle omslag naar tekorten en hoge prijzen. Oftewel: jojo-effecten en grote onzekerheid.
Gevolgen voor de gasmarkt zullen er op korte termijn niet snel ontstaan. Op dit moment zijn winning en verbruik in de VS ongeveer in evenwicht. En als de VS gas willen exporteren zal daar eerst een infrastructuur voor moeten worden ontwikkeld met LNG tankers en terminals. Dat heeft tijd nodig. En wellicht meer tijd dan Trump zal hebben.
De CO2 uitstoot zal in elk geval wereldwijd verder stijgen en klimaatverandering sterker toenemen. Als we al ooit de illusie hadden om onder de kritische grens van 2 graden opwarming te blijven, is die nu echt uit beeld. Meer extreem weer, meer economische en humanitaire schade voor de hele wereld waar de armste landen het meest onder lijden, meer vluchtelingen.
De economie onder Trump
Als de manier waarop Trump zijn imperium financierde en over de rand duwde model staat voor de aanstaande Amerikaanse geldhuishouding hoeven we ons geen zorgen meer te maken over inflatie. Die komt er aan als de staatsschuld van de VS nog verder de ruimte in torent. Naast een tweet en een nuke knop op zijn bureau zal zeker een knop komen om de geldpers aan te zetten. Immers, het vernieuwen van infrastructuur kost vermogens en tegelijk wil Trump belastingen verlagen. Hoewel nieuwe staatsuitgaven ook kunnen bijdragen aan economische groei is dat effect vooral tijdelijk. Samen met een economische isolatiepolitiek en een oplopende rente wordt de last van de staatsschuld explosief groter. Een verdampende dollar zal op de wereldmarkt vervangen worden door andere valuta, met de Yuan als sterkere kandidaat dan de Euro. Wie nog geld tegoed heeft van de VS kan zijn borst nat maken. En wie een stevige hypotheek met variabele of kortlopende rente heeft trouwens ook.
Maatschappij en veiligheid onder Trump
Met zijn opvattingen plaatst Trump zich in een rijtje despoten dat verder wordt bevolkt door figuren als Putin, Erdogan en Xi Jinping. Want hoewel in naam nog democratisch vertonen de trekken van Trump's Amerika meer overeenkomsten dan verschillen met de naties die door deze lui worden bestierd. Het belang voor Europa om een eenheid te vormen neemt daarmee alleen maar toe. Maar met een verzwakte Nato en de onderling verschillende belangen en gevoeligheden van de leden van de EU zijn breuken meer waarschijnlijk. Vooral als extreem rechts, gesterkt door de winst van Trump, zich er daadwerkelijk mee kan gaan bemoeien.
De belangrijkste ontwikkelingen vinden plaats op mondiale schaal, ver buiten bereik van de individuele burger. Maar die krijgt uiteindelijk wel de gevolgen op zijn deurmat. Meer en vaker klimaatschade die steeds moeilijker verzekerbaar zal zijn. Wegsmeltende arbeidszekerheid. Onvoorspelbare woon- en energielasten. Een aanzwellende stroom vluchtelingen.
Lokale oplossingen zonder Trump
Hoewel burgers weinig tot geen invloed hebben op de algemene mondiale ontwikkelingen, hebben ze wel degelijk een rol in het versterken van hun weerbaarheid tegen de effecten daarvan. Terugtredende nationale overheden leggen steeds meer uitvoering in handen van gemeenten. Die komen daarmee centraal te staan in het aansturen van werk, zorg en leefomstandigheden.
De veerkracht van de samenleving zal dan ook in nog belangrijker mate dan nu gaan afhangen van een effectief samenspel tussen burgers en gemeenten. Met creatieve oplossingen en nieuwe organisatiemodellen kunnen lokaal oplossingen worden gevonden voor energie, klimaatbestendigheid, werk en zorg. Lokale geldsystemen kunnen de risico's van globale munten beperken. Zo kan er lokaal onafhankelijk beleid worden gevoerd dat wel leidt tot een menswaardige samenleving.
Die trend is al een tijd in ontwikkeling. Misschien zullen we Trump er straks zelfs dankbaar voor zijn dat hij voor een versnelling daarvan heeft gezorgd.
Peter van Vliet
