Giftige stoffen uit gerecycled kunststof van elektronisch afval kunnen terechtkomen in speelgoed. Bij voorbeeld in de populaire Rubik ’s Cube. De in het speelgoed gevonden stoffen kunnen niet alleen het zenuwstelsel beschadigen maar kunnen ook gevolgen hebben voor de hersenontwikkeling van kinderen en jongeren in de groei. Ironisch, omdat de Rubik ’s Cube vooral ontworpen is om de hersenen te trainen.
Het onderzoek is uitgevoerd door IPEN (een wereldwijd netwerk van NGO’s) en de Tsjechische milieuorganisatie Arnika. De giftige stoffen OctaBDE, DecaBDE en HBCD, worden met name gebruikt in plastic omhulsels van elektronica. Wanneer deze omhulsels niet worden verwijderd, gaan ze in het recycleproces weer mee naar nieuwe producten.
Ook Nederlands speelgoed vervuild
Uit het onderzoek, dat werd uitgevoerd in 26 landen waaronder Nederland, kwam naar voren dat 90% van de stukken speelgoed tijdens de genomen steekproeven OctaBDE of DecaBDE bevatten. Bijna de helft (43%) bevat HBCD. In Nederland werden een aantal Rubik Cubes en 2 speelgoedautootjes aangeschaft en voor analyse naar de Tsjechische Republiek gezonden. De analyses toonden dat alle samples OctaBDE en DecaBDE bevatten in verhoogde concentraties. Deze stoffen zijn persistent en het is bekend dat ze het voortplantingssysteem schaden, de hormoonhuishouding verstoren, en nadelige gevolgen hebben op intelligentie, aandacht, leren en geheugen.
“Giftige stoffen uit elektronisch afval mogen gewoon niet teruggevonden worden in kinderspeelgoed. Dit probleem moet op nationaal en mondiaal niveau worden aangepakt,” stelt Chantal Van den Bossche, woordvoerder van het Gender- en Duurzaamheidsnetwerk WECF, dat als Nederlands IPEN-lid meewerkte aan het onderzoek.
Verdrag van Stockholm
De resultaten van het onderzoek verschijnen een aantal dagen voor de 8e mondiale Conferentie van de Partijen (COP) voor het Verdrag van Stockholm. Tijdens de COP 8 zal besloten worden of de recycling van materialen die OctaBDE bevatten zal doorgaan, en of er nieuwe recyclingmethodes voorgesteld kunnen worden voor materialen die DecaBDE bevatten. De commissie van deskundigen voor het Verdrag heeft gewaarschuwd voor de gevaarlijke gevolgen van de recycling van dergelijke materialen. "Recycling van materialen die giftige chemicaliën bevatten leidt tot contaminatie van nieuwe producten, het zet de blootstelling aan deze stoffen voort, en ondermijnt het nut van recycling," stelt Pam Miller, IPEN co-directeur. “Overheden wereldwijd moeten deze schadelijke maas in de wet beëindigen.”
Een andere belangrijke beslissing die tijdens de komende COP8 genomen zal worden gaat over het opstellen van limieten voor gevaarlijk afval. Als beschermende limieten voor gevaarlijk chemisch worden onderworpen aan de verplichtingen van het Verdrag kan de recycling van chemisch afval worden tegenhouden. Een aantal kinderproducten uit het IPEN onderzoek overschreden de voorgestelde limieten voor gevaarlijk chemisch afval. Een van de stukken speelgoed die in Nederland werden aangeschaft bevatte 89 ppm OctaBDE, terwijl het voorstel voor de limiet voor elektronisch afval op 50 ppm ligt voor PBDEs (OctaBDE).
Zwakke regelgeving leidt tot gezondheidsschade
Jitka Strakova van Arnika zegt hierover: “Er moeten beschermende limieten komen voor gevaarlijk afval. Zwakke wet- en regelgevingen betekent dat onveilige, chemische recycling blijft doorgaan. En het gaat niet alleen over blootstelling aan consumentenproducten. Vaak vindt deze recycling ook nog plaats in ontwikkelingslanden, waardoor generaties arbeiders blootstaan aan gevaarlijke giftige stoffen.”
Het opleggen van strenge limieten voor gevaarlijke stoffen is ook belangrijk voor het gebruik van gebromeerde vlamvertragers, aangezien deze vrijwel altijd aanwezig zijn in elektronisch afval. Voor veel landen zullen de normen van het Verdrag van Stockholm het enige wereldwijde instrument zijn voor regelgeving omtrent de in- en export van dergelijk chemisch afval; in veel gevallen uit landen met een strengere wetgeving, naar landen met een zwakkere wetgeving of controle.