Na twee weken onderhandelen eindigde zaterdagavond de 24e VN-klimaatconferentie in Polen. GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout: "Dit had de klimaattop moeten worden die het grote gat tussen nationaal klimaatbeleid en de doelstelling van het Parijsakkoord zou dichten of op z’n minst zou verkleinen. Dat is niet gelukt. Er is technische vooruitgang geboekt, maar de zo cruciale politieke vooruitgang is uitgebleven. Dat is onacceptabel en kan de EU worden aangerekend."
De COP24 draaide om twee zaken. Eickhout: "Allereerst een politiek gedeelte dat had moeten leiden tot het ophogen van nationale klimaatplannen, maar waar geen enkel tastbaar resultaat uitgekomen is. Ten tweede een technisch gedeelte waarin de afspraken van het Parijsakkoord verder uitgewerkt moesten worden in het zogeheten rulebook. De tekst die is aangenomen ziet er over het algemeen behoorlijk uit en is een duidelijke verbetering ten opzichte van de regels onder het Kyotoprotocol."
"Uiteraard zijn goede regels die het Parijsakkoord operationeel maken belangrijk," stelt Eickhout. "Echter, de duizenden mensen die twee weken terug in Brussel en andere steden de straat opgingen willen veel ambitieuzere bescherming van ons klimaat zien. Aan die eis is tijdens deze top absoluut niet voldaan. Regeringleiders negeren deze mensen net als dat ze de wetenschap genegeerd hebben. Het recente IPCC-rapport toont dat per direct keiharde actie nodig is, als we klimaatverandering in toom willen houden."
Afspraken
Kort samengevat is er akkoord op de volgende punten:
1 Afspraken over hoe de Parijse klimaatbeloftes door landen uitgevoerd moeten worden. Waaronder:
- Regels over welke informatie er precies in de nationale klimaatplannen van regeringen moet staan.
- De wijze waarop regeringen duidelijk en transparant over hun uitstoot en voortgang moeten rapporteren.
- Coulance voor armere landen, afhankelijk van hun capaciteit, om in de eerste jaren niet alle transparantieregels te hoeven volgen. De regels worden wel verplicht voor alle landen bij de tweede ronde van klimaatplannen, van toepassing na 2025.
China, dat zichzelf formeel ook rekent tot de ontwikkelingslanden, heeft wel bilateraal toegezegd meteen dezelfde transparantieregels te volgen als de rijke landen
2 Een herbevestiging van de belofte om de ambitie van klimaatplannen van regeringen voor 2020 op te hogen (als resultaat van de zogenaamde “Talanoa Dialoog”). Die hogere ambitie moet tijdens een speciale Climate Summit In New York in september 2019 door regeringsleiders toegezegd worden.
Op het laatste moment zijn de regels voor nieuwe internationale emissiehandelsmechanismen onder het Parijsakkoord uit de Katowice eindtekst verwijderd en doorgeschoven naar de volgende klimaatconferentie. Uitstellen was beter dan het aannemen van de voorstellen, want dit deel van de concept-afspraken zat vol met ontsnappingsclausules. Het risico bestond bijvoorbeeld dat uitstootvermindering dubbel meegeteld kon worden door landen.
Frustrerende politici
D66-Europarlementariër Gerben-Jan Gerbrandy, lid van de delegatie van het Europees Parlement in Katowice, is voorzichtig optimistisch, maar spreekt van een “Taaie klimaattop", over een hele reeks technische afspraken. Hij is niet te spreken over de“matige deelname van ministers in de onderhandelingen.”. In combinatie met vertragingen en de technische inhoud, leverde die houding veel frustratie op.
De Europese Unie draagt een grote verantwoordelijkheid voor het zwakke COP24-resultaat qua aanscherping van nationaal klimaatbeleid. Eickhout: "Na het wegvallen van de Verenigde Staten is de EU als economische supermacht met een berg aan historische verantwoordelijkheid, de aangewezen partij om de klimaatonderhandelingen vooruit te brengen. De EU toonde echter nauwelijks leiderschap. Leiden doe je door het juiste voorbeeld te geven. Zo creëer je momentum."
Het is duidelijk dat de EU intern nog niet klaar was om een concrete aanscherping van klimaatbeleid aan te kondigen. Het is ook duidelijk dat andere belangrijke spelers als China daar op wachten. Er komt een herkansing. De VN heeft een speciale bijeenkomst in september 2019 ingelast. Dat is het moment om het wereldwijde klimaatbeleid in lijn te brengen met de wetenschap. Deze kans moet de EU met beide handen aangrijpen.
Eickhout: “Kortom, het wordt een belangrijk jaar. Het worden belangrijke Europese verkiezingen.” Of klimaatverandering daarop wacht is de vraag.