Villa Media, het vakblad voor journalisten, meldt dat op 9 september PubLeaks gepresenteerd gaat worden. Publeaks moet een nieuw Nederlands platform voor klokkenluiders worden. Partijen als het ANP, Nu.nl, de Volkskrant, NOS en Vrij Nederland worden genoemd als deelnemers. De website wil een anonimiteitsgarantie geven aan informatielekkers en zou juridische bescherming verlenen.
Dat lijkt een nobel streven, immers, onze maatschappij vertoont nogal wat verborgen gebreken die bij gevolg van onderliggende belangen verborgen dreigen te blijven. Je kunt je echter ook afvragen of er bij de betrokken media misschien andere belangen in het spel zijn dan het uit de wind houden van verklikkers. Want in het kielzog van de publiciteit rond Snowden, Manning en Assange, lijkt klokkenluiden een aantrekkelijk journalistiek spel te zijn geworden; aandacht van het publiek is gegarandeerd.
Hoe groot is de maatschappelijke behoefte aan een publieksloket, waar ‘hele en halve criminelen anoniem willekeurige aantijgingen kunnen dumpen’, zoals Elsevier-hoofdredacteur Arendo Joustra het beschreef in het NCRV radioprogramma Lunch! op 14 augustus, nu werkelijk? Daarbij vraagt hij zich en passant af in hoeverre het overheidsbelang hiermee is gediend. Maar zelfs als je er van uit blijft gaan dat klokkenluiden vooral een activiteit is in het belang van de maatschappij, zijn er wel vraagtekens bij zo’n loket te plaatsen.
Joustra noemt het feit dat bronnen nu ook al bescherming van serieuze journalistieke media krijgen. En de meeste media hebben bovendien een stevige juridische afdeling die bijstand kan verlenen. Verder wordt er in de informatie rond PubLeaks nergens gerept van het al bestaande, onafhankelijke Adviespunt Klokkenluiders. Daar meldden zich in de eerste helft van dit jaar al bijna 200 mensen om steun te zoeken bij het onthullen van misstanden.
Het zou een kwalijke ontwikkeling zijn als media een eigen loket in het leven roepen om maar zoveel mogelijk sensationele informatie rechtstreeks op het bureau van de redactie te laten belanden, allemaal in het belang van kijk- en verkoopcijfers. Waar Gjalt de Graaf in de Volkskrant van 11 augustus nog zijn bezorgdheid deelde over de overdaad aan aandacht voor de klokkenluider, die het achterliggende belang aan de aandacht onttrekt, lijkt het ineens zelfs niet meer om de persoon in kwestie te gaan, maar om het klokkenluiden als massavermaak.
Of er in een dergelijke omgeving uberhaupt nog serieuze informatie naar buiten komt is de grote vraag.
