Het is precies gegaan zoals ik in mijn vorige column aangaf en zoals te verwachten was. Het complot van de vier partijen houdt in dat er links en rechts zowel met belastingverzwaring als belastingverlichting wordt gestrooid. Het effect is dat niemand meer weet waar we precies aan toe zijn en dat Rutte III met een stalen gezicht kan beweren dat iedereen er beter van wordt omdat elke verzwaring hier ruimschoots wordt gecompenseerd door een verlichting daar.
Op zich is het verschuiven van lasten een goed beleidsinstrument indien je daarmee in een bepaalde richting stuurt. Zo is verzwaring van de energiebelasting op gas prima als je dat onderdeel maakt van een geïntegreerd meerjarenplan met als doel “iedereen van het gas af”. Dat kan zeer effectief zijn als alternatieve methoden voor verwarmen daarmee goedkoper worden. Een massale investering in bijvoorbeeld warmtepompen wordt echter pas aantrekkelijk als de energiebelasting op gas in de komende jaren nog verder omhoog gaat in combinatie met een forse subsidie voor isolatie. Bovendien heeft het pas echt zin als we voor de warmtepompen groene stroom gebruiken. Dat kan dan alleen als we veel meer groene stroom produceren en dat gebeurt alleen als we de saldering nog minstens 15 jaar garanderen en/of we de energiebelasting op groene stroom afschaffen. Dit hele kader voor een integraal pakket maatregelen ontbreekt helaas.
Ook het verhogen van het laagste BTW-tarief en compensatie met lagere loonbelasting heeft geen enkel sturend effect. Een hoge belasting op suiker, palmolie, soja en vlees zou daarentegen wel een sturend effect kunnen hebben. Het zou op lange termijn de zorgkosten omlaag brengen door minder obesitas en het zou de emissies van methaan verlagen en de ontbossing tegengaan. Je zou dat kunnen compenseren door lagere belasting op groente en fruit.
Verlaging van de winstbelasting voor bedrijven zou nuttig zijn als dat dient ter compensatie van een veel hogere energiebelasting in de tweede en derde schijf. Dan biedt je enerzijds ruimte en anderzijds noodzaak om te investeren in energiebesparing en duurzame opwekking. Dat zou veel extra banen creëren. Maar door alleen de winstbelasting te verlagen gaan de bedrijven de ruimte gebruiken om te investeren in automatisering en verdwijnen er banen.
Het schuiven met belastingtarieven kan zin hebben als er een correctie nodig is voor te grote verschillen tussen arm en rijk of als de schoorstenen van de industrie in figuurlijke zin niet hard genoeg roken. De voorgenomen maatregelen gaan juist de andere kant uit terwijl de industrie volop blijft profiteren van veel te goedkope fossiele brandstoffen.
Het door D66 bejubelde groenste plan ooit wordt grotendeels bepaald door subsidie op twee tamelijk zinloze zaken n.l. bijstook van biomassa in kolencentrales en afvangen van CO2 en ondergrondse opslag (CCS) dooreen paar grote bedrijven. Dat kost miljarden subsidie die opgebracht moet worden door de gewone burgers via de opslag duurzame energie (ode) terwijl die zaken niets aan de verduurzaming bijdragen en ten koste gaan van subsidie voor veel goedkopere isolatie. Voor isolatie is nauwelijks geld uitgetrokken. Het bedrag van honderd miljoen voor de woningcorporaties is een lachertje.
En zo zijn er nog wel wat gemiste kansen te noemen. Waar blijft een verbod op tweetakt brommers en scooters, grasmaaiers en bladblazers? Waar zijn de investeringen voor energieopslag, waar is een veel strengere handhaving met sancties en boetes van de Wet Milieubeheer, waar is de verplichting om alle grote parkeerterreinen voor meer dan tien auto’s met PV cellen te overkappen, waar is het budget voor versterking van de infrastructuur met dikke kabels tussen alle zonneparken en windparken in Europa? Waar is een regeling over statiegeld en ander plastic. Waarom investeert de overheid wel in wegen en geluidswallen, maar niet in een dicht netwerk van laadpalen voor elektrische voertuigen.
Het complot is duidelijk het resultaat van een heel langdradig spelletje kwartetten. Elke partij heeft uiteindelijk een kwartet binnengehaald maar ook kaarten verloren. Een grote lijn ontbreekt volledig omdat de leiding geen visie heeft of wil hebben. Het meest schrijnend van alles is echter dat in het economische plaatje geen enkele waarde wordt gehecht aan de leefbaarheid van de aarde en de gezondheid van mens en natuur. Dus ook de schade door een nalatig beleid kost niets. Het gaat niet alleen om het uitsterven van de ijsberen en de pinguïns. We kunnen allemaal gratis en voor niks stikken of de tering krijgen. Gewoon doorgaan met kapotmaken en alle schade doorschuiven naar de volgende generatie en beweren dat de begroting op orde is. In plaats van “Vertrouwen in de toekomst” zou de slogan “Doorgaan met roken” beter passen.
Han Blok