Hoe schoner de lucht, hoe meer opwarming van het klimaat. Dat is de conclusie van een nog lopend onderzoek onder leiding van ex-NASA klimaatonderzoeker James Hansen. Hij waarschuwt voor een mogelijke opwarming van de aarde op korte termijn tot 2 graden Celsius boven het pre-industriële niveau in 2050.
Volgens de wetenschappers is de plotse opwarming - vooral sinds 2010 - vooral te wijten aan een sterke vermindering van de klimaatkoelende sulfaataërosols in de afgelopen 10 tot 20 jaar. Die daling is het gevolg van nieuwe voorschriften die de uitstoot van de grootste bronnen, waaronder de verbranding van steenkool en zware scheepsbrandstoffen, hebben beperkt.
Hansen heeft het onderzoek openbaar gemaakt op een wetenschappelijke discussiewebsite, waarmee hij opnieuw de aandacht van het publiek vestigde op de mogelijkheid van een schok van opwarming op korte termijn die de wereldwijde voedselproductie en ecosystemen zou kunnen verwoesten.
Hansen waarschuwde hier al eerder voor, in 2021. In zijn maandelijkse klimaatbulletin legde hij uit dat sulfaataerosolen ervoor zorgen dat microscopische waterdruppeltjes in de atmosfeer zich vermenigvuldigen, waardoor wolken helderder worden en warmte van de aarde weerkaatsen. De verminderde hoeveelheid sulfaten in de atmosfeer laat meer warmte van de zon toe om oceaan- en landoppervlakken op te warmen.
In het nieuwe document voorspellen de auteurs dat de opwarming zal verdubbelen van de waargenomen 0,18 graden Celsius per decennium van 1970 tot 2010, tot ten minste 0,27 graden Celsius per decennium sinds 2010.
Als gevolg zal de opwarming van het klimaat zal de aarde waarschijnlijk in de jaren 2020 de grens van 1,5°C doorbreken en vóór 2050 de grens van 2°C.
Dat feit is Leon Simons, co-auteur van het ontwerpdocument, niet ontgaan en hij schreef onlangs op Twitter: "North Atlantic is on fire," en vervolgens de opwarming van de oceaan toelichtte met een grafiek die liet zien hoe het oververhitte gebied overlapt met belangrijke scheepvaartroutes waar de aerosoluitstoot is afgenomen.
De snelle daling van aërosolen vergroot de energie-onbalans van de aarde zo snel dat een versnelling van de opwarming onvermijdelijk is, aldus Simons, een klimaatonderzoeker en bestuurslid van de Club van Rome.
Vergeet 1,5 graden, optelsom van effecten
Ook volgens onderzoek van de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) is het vrijwel zeker dat de opwarming van het klimaat in de komende vijf jaar met nieuwe recordtemperaturen te maken krijgt, en de temperaturen zullen waarschijnlijk met meer dan 1,5C boven het pre-industriële niveau stijgen. Dat onderzoek komt bovenop de voorspellingen van het onderzoek van James Hansen. Volgens onderzoek van de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) zou de overschrijding van de cruciale drempel van 1,5C, waarvoor wetenschappers hebben gewaarschuwd, slechts tijdelijk zijn. Er is daarbij echter geen rekening gehouden met de mogelijke effecten van een optelsom van alle effecten die nu zijn ontdekt.
Een belangrijke bijdrage aan de opwarming gaat ook komen van een zich ontwikkelende El Niño. El Niño maakt deel uit van een periodiek wisselend weersysteem dat zich ontwikkelt in de Stille Oceaan. De afgelopen drie jaar bevond de wereld zich in de tegenovergestelde fase, bekend als La Niña, die een temperend effect had op de temperatuurstijgingen over de hele wereld.
Wanneer La Niña eindigt en zich een nieuwe El Niño ontwikkelt, is het 98% waarschijnlijk dat ten minste één van de volgende vijf jaren de warmste ooit zal zijn, aldus de wetenschappers.
Ondertussen warmt de Noordpool veel sneller op dan de rest van de wereld, en dit lijkt gevolgen te hebben voor wereldwijde weersystemen, waaronder de straalstroom, die het weer op het noordelijk halfrond de afgelopen jaren heeft verstoord.
Gevolgen voor lokaal weer
Volgens het rapport zal er dit jaar waarschijnlijk minder regen vallen in het Amazonegebied, Midden-Amerika, Australië en Indonesië. Dit is vooral slecht nieuws voor het Amazonegebied, waar wetenschappers zich steeds meer zorgen maken dat een vicieuze cirkel van verwarming en ontbossing de regio van regenwoud naar savanne-achtige omstandigheden kan doen kantelen. Dat kan rampzalige gevolgen hebben voor de planeet, die afhankelijk is van regenwouden als enorme koolstofputten.
Volgens het rapport zal er de komende vijf jaar in Noord-Europa, Alaska en Noord-Siberië en in de Sahel waarschijnlijk meer regen vallen dan gemiddeld.
Maar of die extra opwarming van het klimaat nu tijdelijk op permanent is, de effecten ervan op extreem weer zullen grote gevolgen hebben. We merken nu al dat de weersomstandigheden bij voorbeeld in Zuid Europa tot rampzalige situaties leiden, met veel slachtoffers en materiele schade. De kans daarop wordt dus alleen maar groter.
