Veel mensen kunnen zich nog niet voorstellen dat zonne-energie een belangrijke rol in de Nederlandse energievoorziening gaat spelen. Decennia met rapporten en berichten die ons uitlegden dat we het vooral van windenergie en (geïmporteerde) biomassa moeten hebben bepalen nog steeds grotendeels het beeld. Zeker, windenergie en duurzaam geteelde biomassa zijn essentieel voor een samenleving die draait op hernieuwbare energie en grondstoffen. Toch biedt ook zonne-energie voor ons kleine en dichtbevolkte land met zijn kritische burgers bij uitstek mogelijkheden voor grootschalig gebruik.
Met name de ontwikkelingen op het gebied van zonnestroom zijn adembenemend, zowel wat betreft de kosten als de toepassingsmogelijkheden. In het Midden-Oosten zijn kort geleden offertes uitgebracht voor het leveren van zonnestroom met grote centrales tegen 2,4 tot 3,6 dollarcent per kilowattuur. Zelfs een wellicht houdbaarder bedrag van 4 cent (bedrijven hebben bijvoorbeeld idealiter een marge om te kunnen innoveren) is nog steeds spectaculair laag.
In Nederland hebben we wat minder zon en een ander financieel klimaat, maar ook hier zijn de opwekkosten sterk gedaald en het einde is nog lang niet in zicht. Ik schat dat de kosten op termijn nog zeker een factor 3 omlaag kunnen. Daarmee wordt dan in zonnige gebieden de magische waarde van 1 cent per kilowattuur bereikt. Laat het bij ons uiteindelijk op 2 tot 4 cent uitkomen voor verschillende soorten systemen; ook daarmee zijn de mogelijkheden enorm.
Honderden vierkante kilometers en vele tientallen gigawatts
Voor impact van zonne-energie zijn lage opwekkosten een voorwaarde, maar absoluut niet voldoende. Installaties moeten immers worden ingepast in onze leefomgeving en in het energiesysteem. Dat is geen sinecure als het gaat om honderden vierkante kilometers en vele tientallen gigawatts. Het vraagt een integrale aanpak van onder meer technologische, socio-economische en ruimtelijke uitdagingen, precies zoals beschreven in de Route Energietransitie van de Nationale Wetenschapsagenda.
Alleen dan ‘kunnen excellente bouwstenen snel en op grote schaal worden toegepast’. Zonne-energie is echter bij uitstek geschikt om te worden ingepast: fraai geïntegreerd in gebouwen, aantrekkelijk vormgegeven langs wegen en spoorlijnen, verrassend toegepast in energieparken, extra productief op water en misschien wel offshore, samen met windenergie, energieopslag, biomassa en duurzame industriële productie. Als we het goed doen mét publiek draagvlak en grote economische kansen.
Gelukkig durven sommige partijen, mede geïnspireerd door de klimaatconferentie in Parijs, langzamerhand groot en ambitieus te denken. Rijkswaterstaat, ProRail, grote bouwondernemingen, energiebedrijven en andere private en publieke partijen zien de samenleving én hun werkveld veranderen en vele spelen daarop in. ‘Na aardgas komt zonneschijn’ schreef ABN-AMRO in zijn Prinsjesdagrapport 2016. ‘Met aardgas komt zonne-energie en met zonne-energie komt duurzaam gas’ zou ik daarvan willen maken. Zonnestroom voor de elektriciteitsbehoefte, maar ook voor het maken van warmte en brandstoffen. Zonne-energie: juist ook voor Nederland.
In het kader van de Nationale Energieweek (3-10 oktober 2016) publiceert ECN elke dag een Stelling van de Dag. Onze experts belichten een aan energie gerelateerd thema. Vandaag het woord aan Professor dr. Wim Sinke, Programmamanager Zonne-energie bij ECN.
