Er zijn heel veel initiatieven om natuurlijk, sociaal en duurzaam kapitaal te meten. Je struikelt er bijna over. Op een congres over duurzaamheid vertelde een onderzoeker van het Groene Brein laatst dat zij wel meer dan zestig initiatieven hadden geïdentificeerd. En dat zijn ze dan waarschijnlijk niet eens allemaal. Er schijnen wereldwijd inmiddels zelfs meer dan honderddertig initiatieven te zijn. Bedrijven gebruiken deze methodes voor het meten van natuurlijk en sociaal kapitaal om hun positieve impact te vermelden in hun jaarverslag als ze rapporteren over hun duurzaamheidsdoelstellingen, zoals onlangs de Nederlandse Spoorwegen. Wat vaak ontbreekt is welke waarde ze hadden willen creëren. Het is in feite een verklaring achteraf van wat ze hebben gedaan en bereikt. Op zich is dat een goede eerste stap, maar niet voldoende. Er zijn twee fundamentele vraagtekens die hierbij kunnen worden gezet. Is dit ook echt de waarde die we hadden kunnen en willen realiseren? En ten tweede: wat ‘meet’ de methode nu eigenlijk en hoe transparant is de methode zelf?
Echte waarde komt van onderaf
Het meten van natuurlijk en sociaal kapitaal lijkt nu soms een doel op zich, dat op corporate niveau wordt bepaald. Uiteindelijk vindt de impact op business en operationeel niveau plaats. Als we iets willen veranderen, dan moeten we op dat niveau doelstellingen formuleren. Die doelstellingen ontbreken vaak. En dat is natuurlijk ook lastig, want het is iets nieuws. Bij milieudoelstellingen zien we nu steeds meer dat de verantwoordelijkheid voor het halen daarvan bij de business terecht komt en zelfs bij medewerkers. De link tussen strategische en persoonlijke doelstellingen is cruciaal om te zorgen dat de waarde die wordt gecreëerd ook echt wordt gevoeld, dat medewerkers daarvoor de touwtjes in handen nemen. Alleen als dat gebeurt, zijn we in staat de natuurlijke en sociale waarde die we kunnen creëren daadwerkelijk te realiseren.
Alleen wat inzichtelijk is, is geloofwaardig
Een tweede fundamentele vraag is natuurlijk hoe inzichtelijk al die methodes zijn. Soms lijkt het meer een manier voor consultants om nieuwe business te genereren. Alle grote, en ook minder grote, consultancies hebben hun eigen methode ontwikkeld. KPMG, Deloitte en PwC zijn een paar van de partijen die daar mee bezig zijn. Daarnaast zijn er nieuwe consultancies en organisaties die een eigen methode hebben ontwikkeld, zoals TruCost en TruePrice. Ook de World Business Council on Sustainable Development (WBCSD) werkt samen met de International Union for the Conservation of Nature (IUCN) aan een Natural Capital Protocol. Die initiatieven zijn lovenswaardig en het is belangrijk werk wat ze doen. Het enige probleem is wel dat ze vaak niet open en transparant zijn, zodat het voor anderen niet verifieerbaar is. Zolang deze methodes niet open beschikbaar zijn voor iedereen maar eigendom van één partij, zal het gebruik van deze methodes nooit een grote vlucht nemen. Het komt ook de geloofwaardigheid niet ten goede. Het zou niet goed zijn als we zouden accepteren dat onze boekhoudregels niet transparant zouden zijn en iedereen een eigen methode ontwikkelt.
Tijd voor een nieuw model
De vraag die we onszelf ook moeten stellen is: wat willen we er eigenlijk mee? Wat we nu proberen te doen is waarden uit een nieuwe, meer duurzame wereld te vangen in een model van de oude wereld met geld als enige middel om waarde uit te drukken. Dat is functioneel, want het geeft ons houvast over hoeveel die nieuwe waarden eigenlijk waard zijn. Daarmee vormt het een prettig en vertrouwd referentiekader. De uitdaging is echter om te zorgen voor een nieuw referentiekader, want in het oude model zijn we vastgelopen. Dat vraagt dus om nieuwe business modellen; business modellen waar het om meer waarden dan alleen geld gaat, waar collectief waarde wordt gecreëerd en waar waarde wordt gedeeld. Daar moeten we mee aan de slag, in de dagelijkse praktijk, om samen het verschil te maken. Dat geeft inspiratie om met elkaar dingen anders en beter te doen. Dan komen we tot een fundamenteel andere waardebepaling dan de oude, vertrouwde profit & loss rekening. Uiteindelijk gaat het primair natuurlijk niet om nieuwe accounting regels en anders rapporteren, maar om een model waarin anders wordt gedacht over waardecreatie: hoe wordt waarde gemaakt en verdeeld en hoe zorgt die gedeelde waarde voor een sterkere en duurzamere positie voor iedereen. Dat zorgt voor slimmer handelen. In het boek Nieuwe Business Modellen; Samen Werken aan Waardecreatie wordt daar een eerste aanzet toe gegeven.
Eric Mieras is managing director bij PRé Sustainability en co-auteur van het boek Nieuwe Business Modellen; Samen Werken aan Waardecreatie.
Bent u geïnteresseerd in geld, maar dan anders, in nieuwe vormen van bankieren, noteer dan donderdag 18 juni 13.00 uur in uw agenda, seminar Hybride Bankieren. Locatie: het hoofdkantoor van ABN Amro in Amsterdam. Aanmelden kan via www.nieuwebusinessmodellen.nl