Aquatisch ecologen waarschuwen dat dertig procent van alle zoetwatervissen op aarde wordt bedreigd als er nog tientallen grote stuwdammen bijgebouwd gaan worden in de Amazone, Congo en Mekong.
Tot nu toe zijn nog niet zoveel dammen gebouwd in de stroomgebieden van de drie grootste tropische rivieren in de wereld. Dat is mede te danken aan hun afgelegen en uitgestrekte stroomgebied. Maar de stijgende vraag naar schone elektriciteit in groeiende tropische steden, én nieuwe wegen naar gebieden die ooit golden als onbereikbaar, hebben ertoe geleid dat er plannen zijn voor meer dan 450 dammen in de drie mega stroomgebieden met een grote diversiteit aan waterleven.
Als de dammen worden gebouwd, wordt de biodiversiteit in deze tropische zoetwateren verwoest, zeggen de 39 Amerikaanse, Braziliaanse en Europese auteurs in het wetenschappelijke tijdschrift Science.
"Grote stuwdammen verminderen steevast de diversiteit aan vissen en ze staan letterlijk in de weg voor vissen en andere waterdieren die migratie nodig hebben om hun levenscyclus te voltooien. Dit geldt speciaal voor tropische vissen, waarvan vele soorten honderden kilometers migreren, " aldus het team van aquatische experts.
Vispassages helpen niet
Dat ingebouwde vispassages in grote dammen vissen helpen zich vrij te bewegen, spreken de ecologen tegen: "Men blijft vispassages ontwerpen in stuwdammen, omdat die de vissen zouden helpen bij hun migratie. Niets is minder waar: vispassages blijken in de praktijk niet te werken en zijn zelfs schadelijk. Grote dammen zorgen ervoor dat voedsel niet of op een verkeerd tijdstip beschikbaar is. Ook hebben de vissen geen of nauwelijks toegang meer tot de plekken waar ze hun eieren leggen en waar de kleine visjes kunnen opgroeien. "
De ecologen vinden ook dat regeringen en planners er tot nu toe niet in zijn geslaagd de opbrengsten en kosten van waterkrachtcentrales goed in kaart te brengen. “Bij ongeveer 75% van de projecten met grote dammen zijn de kosten vele malen hoger dan oorspronkelijk geraamd. Economische ramingen houden vaker wel dan niet rekening met de kosten van milieumaatregelen of schatten deze te laag in. Dit was onder andere het geval bij de Drieklovendam in China, waarbij de regering € 24 miljard heeft uitgegeven om de ecologische gevolgen enigszins in te perken."
Als er 334 dammen in het Amazonegebied zouden komen, leidt dat volgens de auteurs tot de verwoesting van de visstand en ontbossing. "De effecten zouden veel verder reiken dan alleen de rivieren: bevolkingsgroepen zouden moeten verhuizen en meer en meer bos zou plaats moeten maken voor nieuwe wegen. De Belo Monte dam (die wordt gebouwd in de rivier Xingu in de staat Pará in Brazilië), zou de twee na grootste dam ter wereld worden. Deze dam kan echter een record breken als het gaat om het verlies aan biodiversiteit."
In de Congo staan veel minder dammen gepland, maar de Inga watervallen, een stuk van de rivier van 14 km breed waar het water 96 meter naar beneden valt, heeft een groter waterkrachtpotentieel dan iedere andere rivier op aarde. "Eventuele dammen bij de Inga-watervallen zouden 83% van het water gebruiken, waardoor ook stroomafwaarts aanzienlijk minder water zou stromen.", aldus het artikel.
Sinds halverwege de jaren 90 van de vorige eeuw zijn zes grote dammen gebouwd in de Boven-Mekong, voornamelijk in China. Nu zijn er plannen voor 11 extra dammen in de Mekong zelf en 88 dammen in zijrivieren in Thailand, Cambodja en Laos. Deze kunnen van invloed zijn op de voedselvoorziening in de hele regio.
" Het bouwen van nieuwe waterkrachtcentrales in tropische gebieden vergt een zorgvuldiger voorbereiding en planning. Zonder dat zijn de negatieve ecologische, sociale en zelfs monetaire effecten desastreus," besluiten de auteurs hun artikel. "Soorten zullen uitsterven, de visstand en andere ecosystemen zullen aanzienlijk kleiner worden."
Zie ook The Guardian.