Hoe sociale media kantelpunten voor positieve verandering verhinderen

Activisten en sympathisanten noemen sociale kantelpunten vaak als instrumenten voor sociale verandering en klimaatbescherming. Het idee dat 25% van de aanhangers van een plan verandering kan bewerkstelligen, is populair. Maar blijft deze conclusie overeind onder de druk van sociale media?

Een veel geciteerde studie concludeerde dat 25% van de mensen een kantelpunt kan veroorzaken. Deze conclusie komt uit onderzoek van Damon Centola en zijn collega’s aan de Universiteit van Pennsylvania. Hun studie, “Experimental Evidence for Tipping Points in Social Convention”, werd in 2018 gepubliceerd in Science.

In deze experimentele studie ontdekten Centola en zijn team dat wanneer een toegewijde minderheid 25% van de totale groep bereikte, er een abrupte verandering in groepsdynamiek optrad, wat leidde tot de snelle adoptie van een nieuwe norm door de meerderheid. Deze bevinding daagde eerdere speculaties uit dat kantelpunten ergens tussen 10% en 40% zouden kunnen liggen.

De onderzoekers testten hun theorie door groepen van 20 deelnemers te creëren die financiële prikkels kregen om overeenstemming te bereiken over een taalkundige norm. Vervolgens introduceerden ze een coalitie van activisten van verschillende groottes om te pleiten voor een verandering in de gevestigde norm. De studie toonde aan dat:

• Minderheidsgroepen onder de 25% er niet in slaagden de norm te veranderen.
• Wanneer de toegewijde minderheid 25% bereikte, nam de meerderheid snel de nieuwe norm over.
• In sommige gevallen maakte één persoon het verschil tussen succes en falen.

Het speelveld verandert

Toen het onderzoek werd uitgevoerd, waren sociale media echter minder invloedrijk en veel minder gepolariseerd dan tegenwoordig. Dit vraagt om een kritische herziening van die conclusie.

Centola stelt dat sociale netwerken een cruciale rol spelen bij het bereiken van het 25%-kantelpunt voor sociale verandering, door ideeën, gedragingen en normen te verspreiden. Maar in het experiment konden de deelnemers transparant en op gelijke voet met elkaar communiceren – dat wil zeggen, zonder filters, in directe interactie met echte mensen. En toen kwamen de bots.

In het oorspronkelijke onderzoek zou het proces als volgt werken:

• Complexe besmetting: In tegenstelling tot eenvoudige besmettingen (zoals de verspreiding van informatie of ziektes) verspreidt sociale verandering zich meestal als een complexe besmetting, waarbij meerdere bronnen van sociale versterking nodig zijn om adoptie te stimuleren.
• Sociale versterking: Naarmate ideeën zich via netwerken verspreiden, winnen ze aan geloofwaardigheid en momentum. Als mensen zien dat hun leeftijdsgenoten een nieuw gedrag aannemen of een zaak steunen, zijn ze eerder geneigd om mee te doen, wat een cascade-effect veroorzaakt.
• Netwerkstructuur: De structuur van sociale netwerken kan de verspreiding van ideeën aanzienlijk beïnvloeden. Sterk verbonden netwerken creëren meer mogelijkheden voor interactie en blootstelling aan nieuwe ideeën, wat de weg naar het kantelpunt kan versnellen.

Sociale mediaplatforms zouden moeten werken zoals:

• Snelle verspreiding van informatie: Digitale netwerken stellen ideeën in staat snel te verspreiden, waardoor de tijd om een kritieke massa te bereiken mogelijk wordt verkort.
• Zichtbaarheid van steun: Sociale media maken het gemakkelijker voor mensen om te zien hoeveel anderen een idee steunen, wat meer mensen kan aanmoedigen om mee te doen naarmate de aantallen het kantelpunt naderen.
• Platformoverschrijdende invloed: De onderlinge verbondenheid van verschillende sociale mediaplatforms kan boodschappen versterken in verschillende netwerken en mogelijk sneller diverse bevolkingsgroepen bereiken.

Nieuwe uitdagingen

Hoewel sociale netwerken werden gezien als krachtige hulpmiddelen voor het bereiken van kantelpunten, waren er al belangrijke beperkingen ten tijde van het onderzoek. Algoritmen van sociale media creëerden destijds al echokamers, waardoor de verspreiding van ideeën buiten gelijkgestemde groepen werd beperkt.

En dezelfde dynamiek die positieve sociale verandering mogelijk maakt, kan worden misbruikt door actoren die de publieke opinie in minder goedaardige richtingen willen beïnvloeden. Dit werd al door Centola aangehaald. Maar toen kwamen de bots. Tegenwoordig vormen zij een essentiële belemmering voor positieve verandering.

Bots ondermijnen de 25%-regel door het systeem te manipuleren en consequent tegengestelde meningen te posten over kwesties zoals klimaatbescherming en een duurzame transitie. Voor elke menselijke boodschap kunnen bots een willekeurig aantal tegenboodschappen plaatsen, ontworpen om maximale interactie uit te lokken. Op deze manier kunnen menselijke berichten eenvoudig worden overspoeld en verhinderd om een kritieke drempel te bereiken, terwijl bots een tegengesteld kantelpunt creëren in het voordeel van hun makers.

Onzekerheid rond sociale kantelpunten

De studie van Damon Centola is echter nog niet herhaald, noch is er bewijs voor de geldigheid ervan in de echte wereld. Ja, er zijn aanwijzingen voor kritieke kantelpunten, en ze gebeuren. Maar het lijkt onmogelijk om ze nauwkeurig te definiëren op een exact percentage van de bevolking.

Aan de andere kant biedt het gebruik van bots een solide concept om positieve sociale kantelpunten te voorkomen, ongeacht de drempel. Ze overtreffen simpelweg hun tegenstanders. En met het recente afschaffen van factchecking op grote sociale media krijgen ze vrij spel. Under His Eye.

Peter van Vliet