Besluiten over de mogelijke afschaffing van het statiegeld op frisdrankflessen blijken te zijn gebaseerd op een ‘wetenschappelijke studie’ waarin de kosten van het statiegeldsysteem zwaar zijn overdreven en de opbrengsten sterk zijn onderschat. De nu berekende kosten van het statiegeldsysteem zijn veel lager dan de kosten die destijds aan de Tweede Kamer zijn voorgespiegeld. Vanuit de milieubeweging wordt gesteld dat hier geen sprake meer is van foutjes, maar eerder van bedrog, stelt Recycling Netwerk. De organisatie vindt daarom dat dit moet leiden tot een andere aanpak van het milieubeleid voor verpakkingen: bij de verdere beleidsontwikkeling moet de grote invloed van belanghebbende bedrijven sterk worden beperkt.
Het statiegeldsysteem was ‘peperduur’, stelde de vorige staatssecretaris van milieu Atsma twee jaar geleden, met verwijzing naar een conceptrapport van ‘Universiteit Wageningen’. En hij bleef bij die mening ondanks de inhoudelijke kritiek op dit rapport vanuit de milieu-organisaties verenigd in Recycling Netwerk.
Kritische doorlichting van de uiteindelijke kostenstudie door CE-Delft heeft nu aangetoond dat het statiegeldsysteem een factor twee of drie goedkoper is dan destijds aan de Tweede Kamer werd voorgespiegeld.
Recycling Netwerk vindt dat dit bedrog moet leiden tot een bezinning op de aanpak van het milieubeleid voor verpakkingen. Voorzitter Robbert van Duin: “Keer op keer is gebleken dat de recyclingpercentages die worden gerapporteerd door bedrijven en hun uitvoeringsorganisaties niet helemaal of helemaal niet deugen. Kritische geluiden vanuit milieuorganisaties en overheidsdiensten zoals de milieu-inspectie werden weggewuifd. Nu blijkt ook bedrog bij een op zich simpele kostenberekening van een statiegeldsysteem. Dat laat geen ruimte voor een andere conclusie over de aanpak van het milieubeleid voor verpakkingen: Na bijna twintig jaar gerommel moet de grote invloed van belanghebbende bedrijven sterk worden beperkt.”
Achtergrondinformatie
Statiegeld op plastic flessen zorgt ervoor dat bijna alle lege flessen worden ingeleverd. Dit is onbetwist een inzamelsysteem met de hoogst mogelijke respons, de minste vervuiling en de meeste winst voor het milieu. Volgens de voormalige staatssecretaris van milieu zou het toch mogen worden afgeschaft “omdat het bedrijfsleven dat wil” en omdat dit “het aller-allerduurste inzamelsysteem voor plastic flessen” zou zijn. Atsma baseerde zich daarbij op een door de levensmiddelenindustrie gefinancierde studie. Gesuggereerd werd dat de studie was uitgevoerd door onderzoekers van de Universiteit Wageningen, maar het bleek te gaan om een BV die functioneerde onder de vleugels van de Universiteit Wageningen.
Statiegeld niet het allerduurste, maar goedkoopste inzamelsysteem
De nieuwe studie naar de kosten van het statiegeldsysteem door CE-Delft laat zien dat ‘Wageningen’ bijna alle belangrijke kostenposten zwaar heeft overdreven, met 20%, 60% of zelfs 100%. Voor heel Nederland werd door ‘Wageningen’ bijvoorbeeld gerekend met winkelruimtes die € 250 per m2 per jaar kosten. In werkelijkheid kost winkelruimte in grote delen van Nederland echter minder dan € 125 per m2 per jaar, terwijl zelfs in de duurste regio (rond Amsterdam) de gemiddelde prijs onder de € 200 ligt. Een bedrag van € 250 per m2 is alleen realistisch voor toplocaties in Amsterdam. Daar tegenover werden de opbrengsten van ingezamelde lege flessen met meer dan 10 miljoen euro onderschat.
De kostenberekening van CE-Delft komt daarmee uit op aanzienlijk lagere kosten voor het statiegeldsysteem dan ´Wageningen´. Recycling Netwerk concludeert dat de kosten van het statiegeldsysteem voor plastic flessen tenminste de helft lager zijn dan destijds aan de Tweede Kamer werd voorgespiegeld. Dat betekent dat die kosten op hetzelfde niveau liggen als de kosten van de alternatieve inzameling van gemengde plastics, die uit milieu-oogpunt veel minder goed is.
Hier komt nog bij dat uit de CE-studie blijkt dat bij afschaffing van statiegeld op plastic flessen diverse kosten worden doorgeschoven naar het statiegeldsysteem voor bierflesjes. Het statiegeld op bierflesjes kan daardoor het volgende slachtoffer worden. En tenslotte vreest Recycling Netwerk dat in de kosten waarmee wordt gerekend ook nog –geheim gehouden- fondsvorming van jaarlijks enkele miljoenen euro’s is verscholen. Dat zou betekenen dat de berekening van de kosten van het statiegeldsysteem nog eens 20% lager zou moeten uitkomen.
WC-eend
In de Tweede Kamer werd twee jaar geleden al getwijfeld aan de kostenbeschouwing van Atsma. De Tweede Kamer werd daarbij gesteund door de kritische evaluatie van het conceptrapport uit Wageningen die door Recycling Netwerk was ingebracht. De Tweede Kamer eiste van de staatssecretaris een reactie op de evaluatie van Recycling Netwerk. Atsma was echter alleen bereid dat door ‘Wageningen’ zelf te laten doen, wat door tweede kamerlid Sjoera Dikkers (PvdA) werd getypeerd als “Wij van WC-eend adviseren WC-eend”.
Vervolgens werd kort voor het volgende Tweede Kamer Overleg een herziene versie van het ‘Wageningen’-rapport gepresenteerd, waarin de kostenposten op bijna alle kritiekpunten waren verlaagd. Daarnaast werd echter ook een aantal andere correcties ingevoerd, waarmee de conclusie dat het statiegeldsysteem zo’n 6 cent per fles kost gehandhaafd bleef. Vervolgens heeft de Tweede Kamer ingestemd met de Raam-overeenkomst Verpakkingen, waarin o.a. werd besloten tot het onder voorwaarden ‘vrijgeven’ van statiegeld.
KIDV
Conform deze Raamovereenkomst is de verdere beleidsontwikkeling op het gebied van ‘milieu en verpakkingen’ nu door het milieuministerie neergelegd bij het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken. Dit KIDV wordt volledig gefinancierd door bedrijven en heeft een belangrijk deel van de onderzoeks-werkzaamheden in handen gegeven van dezelfde “BV WC-eend” uit Wageningen.
In het verlengde van de opschudding over de beschamende kostenstudie van ‘Wageningen’ staat hiermee ook de geloofwaardigheid van het KIDV op het spel. Door de KIDV-aanpak hebben belanghebbende bedrijven – zowel rechtstreeks als indirect- grote invloed op de ontwikkeling van het milieubeleid voor verpakkingen. Recycling Netwerk pleit voor een sterke beperking van die invloed en voor een zo onafhankelijk en transparant mogelijke aanpak bij de verdere ontwikkeling van milieubeleid op het gebied van verpakkingen
Blijf op de hoogte met de nieuwsbrief. Meld je hier aan.
( Je kunt ons ook steunen door lid te worden of te doneren )
