Vleermuizen in de grensgebieden van Zuid- en Zuidwest-China herbergen meerdere coronavirussen, inclusief naaste verwanten van Sars-CoV-2, dat Covid-19 veroorzaakt. Ook die kunnen oversteken naar mensen. Dat zei Dr. Shi Zhengli van het Wuhan Institute of Virology, meldt  The Guardian. 

De opmerkingen van Shi, die de bijnaam “Bat Woman” heeft gekregen omdat haar onderzoeksgroep vleermuiscoronavirussen bestudeert, werden gemaakt tijdens een webinar georganiseerd door de Franse medische en veterinaire academies. Daar kwamen twee internationale teams van de Wereldgezondheidsorganisatie en het medische tijdschrift Lancet bijeen om de oorsprong van de pandemie te onderzoeken.

Onderzoek politiek gepolariseerd

Dat onderzoek is sterk gepolitiseerd geraakt. De VS en China beschuldigen elkaar ervan de oorzaak te zijn van de pandemie terwijl hun handelsoorlog voortschrijdt. Andere landen, waaronder India, zijn ook genoemd als mogelijke bronnen. Het laboratorium van Shi werd eerder beschuldigd de oorzaak te zijn van een viruslek. Er is geen bewijs om de bewering te ondersteunen en Shi heeft het krachtig ontkend. Er heeft echter nooit onafhankelijk onderzoek naar plaatsgevonden.

De viroloog suggereerde niet dat China uit de onderzoeken zou moeten worden verwijderd, alleen dat die onderzoeken verder zouden gaan dan China, wat ze wel zullen doen.

Aangenomen wordt dat vleermuizen het natuurlijke reservoir voor Sars-CoV-2 vormen. Hoewel Shi zei dat het virus hoogstwaarschijnlijk werd doorgegeven aan een ander dier voordat het de mens bereikte, moet dat dier (de tussengastheer) nog worden geïdentificeerd.

Het is ook onduidelijk hoelang het virus in dat dier of bij mensen zou kunnen circuleren voordat het eind vorig jaar werd ontdekt. Dat zou geruime tijd kunnen zijn.

Prof Edward Holmes, een viroloog aan de Universiteit van Sydney, was het ermee eens dat het virus lange tijd in een tussengastheer had kunnen zitten, en misschien zelfs een paar maanden bij mensen voordat het werd gemeld.

De onderzoekers van de Lancet en de WHO realiseren zich dat ze misschien nooit kunnen achterhalen welke weg het virus heeft afgelegd voordat het op mensen werd overgedragen, zo lang na de gebeurtenis.

Hun doel is om het ecosysteem dat die cross-over mogelijk heeft gemaakt in kaart te brengen om te voorkomen dat het opnieuw gebeurt.

De groep van Shi meldde vorig jaar dat er hotspots waren in China, met name in het zuiden en zuidwesten, waar Sars-achtige coronavirussen een hoge genetische diversiteit vertonen en daardoor een hoog vermogen tot verandering.

Analyse die het team in oktober publiceerde, gaf aan dat sommigen al in staat waren menselijke cellen binnen te dringen - een bevinding die Shi in het webinar beschrijft als "zeer verrassend".

Andere coronavirussen, gerelateerd aan de virussen die de uitbraak van het Midden-Oosten respiratoir syndroom (Mers) in Saoedi-Arabië in 2012 veroorzaakten, circuleren onder dieren in Europa en Afrika.

"We denken dat deze virussen een hoog risico hebben op overdracht van tussensoorten op de mens", zei Shi.

Opmerkelijke timing

Het moment waarop deze informatie naar buiten komt is opmerkelijk. Eerder deze week werd het resultaat van bloedonderzoek in de Verenigde Staten bekend. Daaruit bleek dat Sars-CoV-2 al in de VS aanwezig was, ruim voordat diagnoses van Chinese besmettingen bekend werden.

Bovendien werden bij eerdere onderzoeken naar coronavirussen, waaronder dat van Shi zelf, ook proefdieren gebruikt. Daardoor kan nog steeds niet worden uitgesloten dat die proefdieren een rol hebben gespeeld in de overgang van het virus op mensen.

De Noorse onderzoeker Birger Sørensen onderzocht de mogelijke oorzaken van de coronavirus uitbraak al eerder en publiceerde daarover.

Lees ook: De laatste ontwikkelingen rond het coronavirus en COVID-19