Door de klimaatverandering verschuift de voedselproductie in tropische gebieden. Als de landen in die gebieden zich niet aanpassen, dreigen de voedselprijzen aanzienlijk te stijgen, waarschuwen experts."Klimaat en landbouw gaan hand in hand. Het klimaat bepaalt of de oogst goed of slecht zal zijn", zegt Andy Jarvis, onderzoeker van het Internationaal Centrum voor Tropische Landbouw (CIAT). "De geografie van de teelten zal zich verplaatsen. De impact kan extreem negatief zijn als men niets doet."
Jarvis was een van de sprekers op het Global Landscapes Forum, dat de voorbije dagen in het Peruaanse Lima werd georganiseerd naar aanleiding van de VN-klimaattop in dezelfde stad.
Koffie, cacao en bonen
Vooral koffie, cacao en bonen zijn zeer kwetsbaar als de temperaturen stijgen en de hoeveelheid regen vermindert.
Het Internationaal Onderzoeksinstituut voor Voedselbeleid (Ifpri) verwacht prijsstijgingen tot 30 procent.
In Centraal-Amerikaanse landen als Costa Rica, Guatemala en Honduras veroorzaakt de schimmel Hemileia vastatrix, die in de volksmond koffieroest wordt genoemd, nu al grote verliezen bij de koffieteelt.
2 graden is te veel voor koffie
Volgens de Internationale Koffieorganisatie is de helft van de plantages in de regio bedreigd door de schimmel en is de laatste twee jaar al voor meer dan een miljard dollar schade geleden.
Zelfs als men erin slaagt de opwarming van de aarde tot 2 graden te beperken, de meest optimistische doelstelling, zal dat zware gevolgen hebben voor de koffieoogst. “Een stijging van 2 graden is te veel voor koffie. De prijsdynamiek geeft aan dat de prijzen sterk gaan stijgen.”
Alleen al in Nicaragua, waar de koffieteelt een belangrijke pijler is onder de economie, zou 80 procent van de huidige oogst verloren gaan bij een stijging tot 2 graden.
Koffietelers zullen op steeds grotere hoogte moeten gaan telen. Volgens het CIAT zal men tegen 2050 ongeveer 300 meter hogerop moeten gaan. Dat zal ook de druk op natuurlijke hulpbronnen doen toenemen.
Grenzen aan het systeem
“Je kunt de landbouw veerkrachtiger en milieuvriendelijker maken door geen stikstofhoudende meststoffen te gebruiken. Maar er zijn grenzen aan het systeem”, zegt Eduardo Rojas, topman van de Voedsel- en Landbouworganisatie FAO. “Op een bepaald moment bereik je de grens van wat je in de landbouw kunt aanpassen aan het klimaat.”
De uitdagingen voor de landbouw zijn des te groter omdat wereldwijd meer dan 800 miljoen mensen aan chronische ondervoeding lijden. Het grootste deel van de beschikbare grond voor voedselproductie ligt net in de tropische gebieden, zegt Daniel Nepstad, directeur van het Amerikaanse Earth Innovation Institute. “De vraag naar voedsel zal vooral in de opkomende economieën sterker groeien dan de voedselproductie. De Latijns-Amerikaanse landen hebben daarom het grootste groeipotentieel.”
Slimme landbouw
Voor Peter Holmgren, directeur van het Internationaal Centrum voor Bosonderzoek, wordt het een van de grote uitdagingen om de uitbreiding van de landbouw niet ten koste van de bossen te laten gaan. “De grote oorzaak van de ontbossing is net de uitbreiding van de landbouw. Vandaag wordt er veel onderzoek gedaan naar veerkrachtiger gewassen en zaden. Er is nog ruimte voor een slimmere landbouw.”
Niettemin vindt hij het jammer dat de impact van het klimaat op de landbouw buiten de klimaatonderhandelingen blijft.
Fabíola Ortiz