De overheid en het bedrijfsleven richten zich steevast op economische groei: een hoger Bruto Nationaal Product, meer omzet, meer verkopen en meer marktaandeel. Als de economie groeit, wordt alles beter. Maar klopt die aanname wel? Kan het ook anders? Waarom worden de mensen in Westerse landen ongelukkiger, zelfs als het BNP groeit? VPRO Tegenlicht maakt een tocht langs denkers en doeners die kritische vragen stellen bij de eeuwige economische groei.
De zucht naar economische groei zit tot diep in de haarvaten van de maatschappij. Maar klopt dat nog wel? Gaat meer economische groei helpen om problemen als klimaatverandering en ongelijkheid op te lossen? VPRO Tegenlicht spreekt denkers en doeners met ideeën om onze maatschappij, waarin de zucht naar economische groei een automatisme is, een andere kant op te duwen.
Sam de Muijnck ging vijf jaar geleden economie studeren. Het verbaasde hem dat het economie-onderwijs zo eenzijdig was: nog steeds waren alle colleges alleen maar gericht op groei en meer omzet. Hij schreef een boek voor economie-docenten en strijdt nu voor economie-onderwijs dat studenten niet alleen maar leert te focussen op groei.
Elske Doets is onderneemster en Zakenvrouw van het jaar 2017. Zij leidde haar reisonderneming met een focus op groei en uitbreiding, tot ze jonge vrouwelijke ondernemers ging coachen. De nieuwe generatie richt zich meer op het oplossen van maatschappelijke problemen, zoals klimaatverandering, dan de groene cijfertjes in het spreadsheet. Het zette haar aan opnieuw na te denken over massatoerisme en haar aanbod aan verre reizen.
De Australische econoom en politicoloog Katherine Trebeck schreef onder meer The economics of arrival, waarin zij onderzoekt hoe het groeidenken in ons systeem is gekropen, en hoe we daar weer vanaf komen. In Nieuw Zeeland en IJsland bijvoorbeeld zet de overheid de eerste stappen om het streven naar economische groei aan te vullen met doelen die meer gericht zijn op geluk. Een beter milieu kan ook een helder economisch doel zijn.
De Nederlandse ontwerper Dave Hakkens geeft een verandering binnen het huidige systeem weinig kans. Hij kocht een stuk land in Portugal, om daar met gelijkgestemden de basisbehoeften van het leven bijna opnieuw te ontwerpen. Van water tot verwarming, van elektriciteit tot koken, alles legt hij onder de loep op zoek naar een lagere ecologische voetafdruk en een wereld waar economische groei niet meer het einddoel is.
Credits:
Regie: Martijn Kieft
Research: William de Bruijn
Productie: Jeroen Beumer
Montage: Jeroen van den Berk
Eindredactie: Doke Romeijn en Geert Rozinga
VPRO Tegenlicht: De ontgroeiers, zondag 17 oktober, 22.05 uur, VPRO, NPO 2
