Als Europese machthebbers niet snel gaan luisteren naar hun burgers, dan is het volgens econoom Yanis Varoufakis snel gedaan met de Europese Unie. De voormalige Griekse minister van financiën is daarom een politieke grassroots-beweging gestart, waarmee hij de strijd aanbindt tegen degenen die de economie beheersen en de politiek kannibaliseren. Hoe ziet een nieuw, echt democratisch bestuurd Europa eruit?
Niet terrorisme, migratie of de internationale concurrentiepositie, maar democratie boezemt de gevestigde Europese politieke orde de meeste angst in. Als de Europese machthebbers niet snel gaan luisteren naar de burgers van de 28 landen die samen de Europese Unie vormen, dan valt die binnen de kortste keren uiteen. Dat zegt de Griekse econoom en voormalig minister van financiën Yanis Varoufakis. Hij is daarom een politieke beweging gestart waar grassroots-organisaties, die oproepen tot burgerinitiatieven, van Berlijn tot Zagreb zich in rap tempo bij aansluiten.
Hoe zou een nieuw, daadwerkelijk democratisch bestuurd Europa eruit gaan zien? Als minister merkte Varoufakis dat een politicus helemaal geen macht heeft. De macht is verschoven naar de technocraten van Frankfurt en Brussel. Met DiEM25 wil hij de strijd aanbinden met de niet-democratisch gecontroleerde instituten die de toekomst van de Europese burger bepalen.
In de City of London is sprake van een ‘staat binnen de Britse staat’, die model staat voor het einde van de democratie en de macht van corporate Europe. Een situatie die volgens de Duitse socioloog Wolfgang Streeck onhoudbaar dreigt te worden. Hij legt haarfijn bloot hoe de constructie van de muntunie wel moest leiden tot een grote crisis in de zuidelijke landen. Volgens hem is de euro het wapen waarmee deze landen werd verhinderd hun corrupte elites terzijde te schuiven.
In het Spaanse stadje Pontevedra is voormalig inwoner Mariano Rajoy, demissionair premier van Spanje, tot persona non grata verklaard. Rajoy heeft een stuk van de zee bij deze stad voor zestig jaar vergeven aan een zwaar vervuilende papierfabriek. Een typisch voorbeeld van oude handjeklap-politiek, en de lokale bevolking pikt het niet langer.
Hoe kansrijk is de pan-Europese beweging van Varoufakis? Kan deze een echte verandering bewerkstelligen?
VPRO Tegenlicht: Volk, macht en Varoufakis, met onder anderen Wolfgang Streeck (Duits socioloog), Yanis Varoufakis (Grieks econoom en voormalig minister van financiën), Miguel Anxo Lores (burgemeester van het Spaanse Pontevedra) en Mark Boleat (lobbyist van de City of London).
Uitzending zondag 24 april, 21.05 uur, NPO 2, voor meer informatie, biografieën van hoofdpersonen en bijlagen bij de afleveringen, zie: vpro.nl/tegenlicht