Kate Raworth daagt de gevestigde economenorde uit, en die bijt terug. Dat bleek afgelopen week uit verschillende reacties in de Nederlandse pers. Daarin wordt ze beticht van populisme en van liegen, nota bene door een journalist en econoom die zelf een haat/liefde verhouding met de waarheid heeft. En Mathijs Bouman, de bloggende econoom van het FD, vindt het niet eens nodig om haar boek te lezen om te weten dat haar ideeën niet deugen. Waarom barstte de grote zaal van Pakhuis de Zwijger dan uit zijn voegen toen ze daar sprak bij de presentatie van de Nederlandse vertaling van haar boek Donut Economie?
Kate Raworth doet iets wat veel economen kennelijk niet leuk vinden: ze maakt duidelijk aan een groot publiek dat de manier waarop economie onderwezen en bedreven wordt niet meer van deze tijd is. Dat economische modellen iets anders zijn dan mensen en de samenleving. En dat die samenleving met de wereld naar de knoppen gaat als we daarmee door blijven gaan.
De kern van het verhaal is dat in die oude modellen de economie oneindig kan blijven groeien. Maar de wereld is eindig en stelt grenzen. Daar kunnen die economen niets mee, want dat past niet in hun modellen.
Dat inzicht is niet nieuw, en dat geeft Kate Raworth zelf ook grif toe. Al decennialang rijst het inzicht dat we niet kunnen blijven groeien zonder daar de destructieve gevolgen van te ondervinden. Maar daar gaat het niet om. De crux is om zoveel mogelijk mensen in te laten zien dat het zo niet langer kan, wat die economen ook zeggen (en vooral ook wat ze de politici influisteren, die bij gebrek aan kennis graag aan het economenlijntje blijven lopen). Daar slaagt ze bijzonder goed in met haar voorstelling van de wereld als een donut, die eindig is in omvang en die ongelijk verdeeld is in haar welvaart. Dat snappen zelfs Henk en Ingrid.
Nu is weten een ding, maar van een heel andere orde is de vraag hoe je de wereld vervolgens teruggeplooid krijgt in donutformaat. Want uiteindelijk zijn we gekomen waar we zijn door het gedrag van consumenten en ondernemers die worden gesteund door politici met de dollartekens in de ogen die de economen hen beloven.
Hoe, kortom, krijgen we een nieuwe economie aan de praat die wel rekening houdt met een eindige wereld waarin weelde en welzijn gelijk worden gedeeld onder de bewoners. Dat lukt alleen als we leren om samen te werken. Als we wegkomen van het concurrentiemodel dat maar één overlevende kent en als we oog krijgen voor de veel duurzamere resultaten die samenwerking voortbrengt. Dat lukt als we kiezen voor een veelvoud van oplossingen die mensen zelf kunnen realiseren, in plaats van vast te houden aan dat ene model dat door de marktfundamentalisten wordt voorgeschoteld. Dat lukt zeker als we alle waarden weten te mobiliseren in plaats van uitsluitend in geld te meten.
Om zover te komen is een andere aanpak nodig. Die aanpak vinden we niet bij Kate Raworth. Zij maakt helder waar we staan, hoe dat komt en waar we heen willen. Hoe we daar komen legt Christian Felber net zo begrijpelijk uit in zijn boek. Die twee zijn een match made in heaven voor een economische transitie die door een groot deel van de bevolking kan worden gedragen en worden uitgevoerd, simpelweg omdat ze begrijpen waar het om gaat en omdat ze er zelf de vruchten van plukken. Zowel Felber als Raworth spreken dezelfde begrijpelijke taal vanuit een gezamenlijke en oprechte drijfveer: de wereld redden van de ondergang door de economie terug te geven aan de mensen.
Na afloop van de avond sprak ik kort met Kate Raworth en ik vroeg haar of ze voelde voor zo’n samenwerking. Ze signeerde vervolgens mijn boek met ‘Here’s to a doughnut economy for the common good!’. Dat gaat dus wel goed komen.
Peter van Vliet
Lees ook: Donut economie bij VPRO Tegenlicht
en lees de boeken:
Donut Economie, in zeven stappen naar een economie voor de 21e eeuw
Ware Winst, gemene goed economie als wegwijzer