Wat betekenen de uil van Minerva en andere beelden van Baudet?

De beelden die Thierry Baudet in zijn toespraken gebruikt wijken nogal af van de moderne manier van communiceren. En lang niet iedereen is er mee vertrouwd. We gaan op zoek naar hun geschiedenis, de betekenis en hun relatie met een duurzame samenleving.

Je hoeft geen bioloog of vogelaar te zijn om te weten dat uilen pas in de avond wakker worden om s ’nachts te gaan jagen. Maar om te beweren dat de wijsheid, (waarvoor de Romeinse godin Minerva en haar steenuil symbool stonden) nog net op tijd op aarde is gekomen met de komst van je eigen politieke partij, gaat wel een beetje ver. Of toch niet? Nou, het is niet zo uitzonderlijk als het lijkt. Het is namelijk al vele malen eerder gebeurd.

Goddelijke wijsheid

Het orakel van Delphi verleende na betaling aan de priesteres Pythia in dienst van de god Apollo, goddelijke wijsheid op vragen en antwoorden waar je alle kanten mee uit kon. Mozes bracht de goddelijke wijsheid van de tien geboden naar beneden, zodat het Joodse volk dat opstandig om het gouden kalf danste, daarmee ophield en hem ging gehoorzamen en volgen.

Na Mozes kwamen vele tientallen Joodse profeten die de komst van de Messias aankondigden. De bekendste is Johannes de Doper die zich keerde tegen de elite van de geleerde farizeeërs en tegen het immorele gedrag van de koninklijke familie. Dat laatste koste hem de kop.

Daarna kwam Jezus die beweerde dat hij de zoon van God was en de Joden het hemelse koninkrijk op aarde beloofde. Toen hij die belofte niet waar kon maken, is hijaan een kruis getimmerd en sindsdien geloven alle christenen dat hij als lam Gods is opgeofferd om te zorgen dat alle zonden zijn vergeven.

Maar daar bleef het niet bij. De profeet Mohammed beweerde ook een directe lijn met God te hebben en verklaarde de boodschap van Jezus tot fake-nieuws, waardoor Mohammed zijn eigen goddelijke leefregels aan de mensheid kon dicteren.

Ook Mohammed zelf en de eerste drie van zijn opvolgers werden trouwens vermoord. Het lijkt een voorbestemd lot van profeten.

Overigens kan ik vanwege de treffende gelijkenis met het heden eenieder aanraden in het negentiende stripalbum over de Galliërs Asterix en Obelix uit 1972 het verhaal te lezen over de ziener, Xynix.

Alternatieve wetenschap

Goddelijke wijsheid is dus van alle tijden. Ze geeftveel macht en een hoop volgelingen. Je moet natuurlijk ook wel over goddelijke wijsheid beschikken als je de moderne wetenschap wil tegenspreken of de wetten van de thermodynamica wilt ontkennen.

Bij wetenschap hoort altijd gezonde scepsis en twijfel, herberekening, toetsing van hypothesen en tenslotte bewijsvoering. Over weinig onderwerpen is de wetenschap het echter zo eens als over het klimaatprobleem. Er is weliswaar een kleine groep die door de olie-, gas- en steenkoolindustrie dik betaald wordt om met alternatieve wetenschap twijfel te zaaien waarbij bij herhaling argumenten opdoemen die stuk voor stuk door degelijke analyse van wat er momenteel gebeurt weerlegd zijn. Dus behalve een goddelijke wijsheid is een flinke smak geld ook mooi meegenomen. (Voor liefhebbers van alternatieve wetenschap: kijk hier even)

Angst voor het kwaad

Toch is dit niet genoeg om voldoende volgelingen te krijgen. Er is ook angst nodig voor het kwaad en ook daarin voorziet de klassieke mythologie. Het kwaad dat bestreden moet worden, mag je zelf bedenken.

In de Middeleeuwen werd de duivel (Satan of Demon) als belichaming van het kwaad populair. Hij was de tegenhanger van God. De duivel werd verantwoordelijk gesteld voor al het kwaad op aarde inclusief alle giftige planten en paddenstoelen en alle akelige ziektes en zelfs ruzies tussen echtgenoten met een verschillend geloof.

Vaak waren aanhangers van een andere religie of van een andere nuance van de ware leer des duivels. Zo konden de kruisvaarders met Gods zegen duizenden moslims om zeep brengen, konden katholieken de protestantse ketters verbranden en de Joden vervolgen en de Turken de Armeniërs. Zo ook konden de boeddhisten in Myanmar de islamitische Rohingya proberen uit te roeien en de salafistische IS de Jezidi’s. Demoniseren en verketteren zijn de werkwoorden die we daarvan hebben overgehouden.

De duivel bood overigens ook een oplossing voor al het ongemakkelijke kwaad in jezelf, want door hem de schuld te geven, kon iedereen vrijuit gaan en wegkomen met de smoes dat het des duivels was. Tijdens de bisschoppenconferentie van 24 februari over seksueel misbruik van kinderen, zei Paus Franciscus nog dat de “daders werktuigen van de duivel waren”. De duivel was dus ook in 2019 nog de excuustruus voor de onvergefelijke fouten van het machtige Roomse instituut en een hele schare schijnheilige volgelingen.

Angst voor klimaatmaatregelen

Nu de duivel door velen niet meer zo serieus genomen wordt, moet je om macht te verkrijgen een andere angst kweken. Door een grote meerderheid van de mensen bestaat er een angst voor de gevolgen van klimaatverandering, maar, hoewel in bijvoorbeeld Mozambique zeer reëel,  zijn die gevolgen voor Nederlanders nog vaag, ver weg of pas over een flink aantal jaren. Die angst is dus betrekkelijk gemakkelijk weg te nemen.

De angst dat maatregelen om het klimaatprobleem op te lossen met de energietransitie heel veel geld gaan kosten, is daarentegen heel gemakkelijk te mobiliseren. Die energietransitie is een heuse nachtmerrie voor Gazprom, Exxon, Shell en vrijwel de gehele autobranche en nog veel meer. Dus hebben zij er belang bij dat niet alleen de wetenschap over het klimaat met goddelijk gezag ontkend wordt, maar moeten windmolens, zonnepanelen, elektrische auto’s, kortom de gehele groene duurzaamheidsbeweging tot occulte religie gedemoniseerd worden.

Dat je daarbij met behulp van de goddelijke wijsheid goochelt met de berekeningen van kosten en baten, de enorme mogelijkheden tot besparing niet wilt zien en alle schade aan milieu en gezondheid door fossiele brandstoffen bagatelliseert, valt mensen die überhaupt niet kunnen rekenen volstrekt niet op.

Nationalistische gereedschapskist

Met een zondebok in de vorm van een gedemoniseerde klimaatcultus, een angst voor de financiële gevolgen en een goddelijke wijsheid die zowel de wetenschap als de economie weerlegt, heb je al een paar zeer effectieve ingrediënten voor succes.

Toch leert de geschiedenis dat dit nog niet de gehele gereedschapskist is. Een behoorlijke dosis nationalisme en een geloof in de superioriteit van het eigen volk of ras met bijbehorende vreemdelingenhaat is de essentiële kruipolie waarmee elk vastgelopen volk weer in beweging is te krijgen.

Of het nu de veelgeprezen VOC mentaliteit is, de verheerlijking van het Arische ras of de aanbidding van West Europese kunst en cultuur met Rembrandt-tentoonstellingen en de Mattheus-passie van Bach, dan wel de Britse trots omtrent een geschiedenis als wereldimperium, het werkt. Het werkt zelfs als je je voordoet als een nieuwe Messias die de prachtige Boreaalse beschaving komt redden. De Boreaalse beschaving die 10.000 jaar geleden de mammoeten hielp uitsterven en wiens afstammelingen nog niet zolang geleden werden bewonderd als ‘übermenschen’.

Een beschaving ook waar bijna niemand ooit van gehoord heeft, tot Thierry Baudet haar afstofte en tot voorbeeld verhief als tegenhanger voor een duurzame samenleving. Je zult er maar in moeten leven.

Han Blok

Lees meer over: maatschappij

Meer artikelen uit de categorie: Inzicht