Wijlen Kofi Annan heeft ooit gezegd dat klimaatverandering “het existentiële probleem van onze tijd” is. Een golf extreme weersgebeurtenissen deze afgelopen zomer – van bosbranden in Californië en Zweden tot overstromingen in India en droogte in Australië – heeft laten zien hoezeer hij gelijk had. En Annan begreep ook dat voor het aanpakken van deze crisis niet alleen het beschermen van de economie of zelfs maar het milieu nodig is; het betekent ook het verdedigen van gerechtigheid, het behoud van mensenrechten, en het bewerkstelligen van sociale solidariteit.
Ruim veertig jaar lang hebben deze waarden mijn werk gemotiveerd ter bevordering van duurzame ontwikkeling, zowel op het nationale als op het internationale niveau. In de jaren tachtig was ik, terwijl ik premier van Noorwegen was, tevens voorzitter van de Mondiale Commissie voor Milieu en Ontwikkeling, op uitnodiging van de toenmalige secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Javier Pérez de Cuéllar. Het rapport van de Commissie uit 1987, “Our Common Future,” werd een grensverleggend document dat duurzame ontwikkeling onder de aandacht bracht van presidenten, premiers en ministers van Financiën over de hele wereld. Het was de aanleiding voor de Conferentie over Milieu en Ontwikkeling in Rio de Janeiro in 1992, en blijft de mondiale discussie beïnvloeden.
Vandaag de dag schrijf ik dit als lid van The Elders, een groep onafhankelijke leiders, opgericht door Nelson Mandela, om voor de vrede, gerechtigheid en mensenrechten te werken. Klimaatactie is van cruciaal belang voor vooruitgang op al deze gebieden.
We weten nu wat er gedaan moet worden. De koolstofdioxide-emissies moeten belast en teruggedrongen worden. De subsidies voor de fossielebrandstoffenindustrie moeten worden stopgezet. En er moet financiële steun worden gegeven aan de minst ontwikkelde landen die het kwetstbaarst zijn voor de gevolgen van de klimaatverandering, ondanks het feit dat ze bijna niets aan dit probleem hebben bijgedragen.
Waarom worden deze stappen niet gezet? Op een paar betreurenswaardige en opvallende uitzonderingen na erkennen de wereldleiders de realiteit van de klimaatverandering. Zij zien de schade die extreme weersgebeurtenissen kunnen toebrengen aan huizen, infrastructuur en levensomstandigheden, en ze horen de waarschuwingen van de klimaatwetenschappers die zeggen dat de omstandigheden alleen nog maar zullen verergeren.
Maar een voldoende stoutmoedige klimaatstrategie vergt moed en politieke toewijding van de leiders. Bovendien moeten zo'n strategie voortdurend geactualiseerd worden ter weerspiegeling van de veranderende sociaal-economische werkelijkheid – van de mondialisering en kunstmatige intelligentie tot een groter bewustzijn van gender en rassendiscriminatie – om de steun van burgers, vooral jongeren, te verzekeren.
Uiteraard hebben gewone burgers – en opnieuw, vooral jongeren – ook een verantwoordelijkheid om te helpen effectieve klimaatactie teweeg te brengen. De problemen waar de wereld mee wordt geconfronteerd kunnen overweldigend lijken, maar de taak van de burgers is simpel: toon betrokkenheid. Dit betekent dat ze hun gedrag moeten veranderen, ook door te stemmen, meer daadkracht van leiders te eisen en zelf naar voren te stappen om te leiden.
In zijn belangwekkende studie over menselijke moed en lafheid, “Een Vijand van het Volk,” schreef de Noorse dramaturg Henrik Ibsen: “Een gemeenschap is als een schip: iedereen moet bereid zijn om het roer over te nemen.” Nu ons mondiale schip door stormachtige en gevaarlijke wateren koerst, moet ieder van ons bereid zijn leiderschap te tonen, op een geëigende en realistische manier, of dat nu binnen onze plaatselijke gemeenschap is of op het nationale of internationale niveau.
We hebben al de aanwijzingen die ons naar de veiligheid kunnen loodsen. De 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen, waar alle 193 lidstaten van de VN in 2015 overeenstemming over hebben bereikt, dekken alle onderling samenhangende elementen van het menselijk leven en ontwikkeling, van gezondheid, onderwijs en milieu, tot vrede, gerechtigheid, veiligheid en gelijkheid.
Er kan bijvoorbeeld geen sprake zijn van ontwikkeling, duurzaam of anderszins, zonder een gezonde mondiale bevolking. Maar zoals mijn mede-Elder, de vroegere secretaris-generaal van de VN Ban Ki-moon, en ik uit de eerste hand hebben kunnen zien tijdens een recente reis naar India, worden alleen al in dat land ieder jaar miljoenen mensen tot de armoede veroordeeld als gevolg van de hoge gezondheidszorgkosten.
Het goede nieuws is dat India ook laat zien hoe innovatieve hervormingen op het niveau van de deelstaten, maar ook op nationaal niveau de toegang kunnen verbeteren. Met name de Mohalla Clinics in Delhi bieden, hun naam eer aandoend (mohalla betekent gemeenschap of buurt in het Hindi), een gratis basispakket van essentiële gezondheidszorgdiensten – waaronder medicijnen, diagnostiek en consultatie.
De gezondheidszorguitdaging waar India voor staat wordt wereldwijd door veel landen gedeeld, waaronder veel rijkere landen zoals de Verenigde Staten. Het aanpakken ervan zal niet alleen meer innovatie vergen, maar ook de toepassing van bestaande oplossingen als de Mohalla Clinics, gebaseerd op het inzicht dat gezondheid een publiek goed is en dat effectieve gezondheidszorgsystemen gebouwd zijn op sociale solidariteit – hetzelfde principe dat ten grondslag ligt aan alle SDGs.
Het is een feit dat ieder staatshoofd, iedere regering en iedere burger een verantwoordelijkheid heeft om ervoor te zorgen dat de SDGs verwezenlijkt worden. In die zin zijn deze doelstellingen een afwijzing van het idee dat de beste manier om welvaart en veiligheid te maximaliseren het op de eerste plaats zetten van het eigen land en zijn belangen is, en het beschermen daarvan tegen buurlanden.
Voor het verwezenlijken van de SDGs – en, op deze wijze, het aanpakken van de klimaatcrisis – zal het nodig zijn dat wij opstaan tegen de gevestigde politieke, zakelijke en economische belangen die proberen onze huidige ongelijke orde in stand te houden. Het zal ook nodig zijn dat we onze niet-duurzame levensstijl overboord zetten, evenals onze productie- en consumptiepatronen, terwijl we ook het probleem van de snelle bevolkingsgroei moeten aanpakken. Iedereen zal een duit in het zakje moeten doen.
Dit jaar vieren mensen wereldwijd het eeuwfeest van Mandela’s geboorte. Mandela, een van de meest opmerkelijke en visionaire leiders die de wereld ooit heeft gezien, begreep dat de menselijke ontwikkeling een collectieve, holistische onderneming is. “Het overwinnen van de armoede,” heeft hij ooit verklaard, “is geen taak voor de liefdadigheid, het is een zaak van gerechtigheid.”
Laten we Mandela’s erfenis eren door urgente, coöperatieve en samenhangende actie te ondernemen om de SDGs te bereiken. Laten we een wereld bouwen die we vol trots aan onze kinderen en kleinkinderen kunnen nalaten.
Gro Harlem Brundtland
