5 december is niet alleen pakjesavond. Het is ook Wereldbodemdag, een dag waarop meer dan 400 Europese organisaties aandacht vragen voor het stoppen van het verval van onze bodem. Want een gezonde bodem is de bron van ons voedsel en we raken er steeds meer van kwijt.
Stelt u zich eens voor, een middelgroot land als Hongarije, Portugal of Tsjechië. Stel je nu voor dat het gehele oppervlak van land onder beton en asfalt ligt. Dat is de hoeveelheid landbouwgrond die de afgelopen vijftig jaar in Europa door menselijke bewoning en infrastructuur in beslag is genomen. Verder wordt de bodem in een alarmerend tempo verbruikt, niet bestand tegen de crisis die in veel landen in de bouwsector heerst. Elk jaar verdwijnt 1.000 km2 aan voormalige landbouwgronden voor nieuwbouw. Op hetzelfde moment voorziet de Europese grondstoffenmarkt in de groeiende behoefte aan gewassen en dierlijk voedsel door ze te importeren uit derde landen. Dat maakt dat de intensieve landbouw haar druk op miljoenen kleine boeren vergroot om hun akkers te verlaten en naar de voorstedelijke gebieden te migreren.
Grootschalig verval
Grond die wordt gebruikt voor verstedelijking is slechts het topje van de ijsberg. Want de bodem in Europa wordt op veel manieren bedreigd en aangetast. Meer dan 250.000 locaties zijn chemisch verontreinigd, bijna de helft van de landbouwgronden worden bedreigd door de afbraak van organisch materiaal, tientallen miljoenen hectaren zijn beschadigd door erosie. En in veel mediterrane landen neemt de woestijnvorming toe, waardoor de teelten daar steeds gevoeliger worden voor droogte en klimaatveranderingen.
Oproep
"Europa heeft de plicht om de belangrijkste natuurlijke hulpbron, de bodem, te behouden." Dit is de oproep van de initiatiefnemers van het ECI (Europees Burgerinitiatief) 'People4soil'. Het ECI is een officiële petitie aan de Europese Commissie, om een specifiek wettelijk kader te ontwikkelen waarin de beginselen en regels die moeten worden vastgelegd en door elke lidstaat nageleefd.
Tegenwoordig is er geen wettelijke erkenning voor de ecologische, sociale en economische diensten die gezonde bodems de Europese burgers kunnen bieden. Er zijn ook geen wettelijke verplichtingen voor partijen om een gemeenschappelijk doel te bereiken, bijvoorbeeld wat betreft de sanering van vervuilde grond, of de bescherming van de bodem koolstofvoorraad, of het voorkomen van bodemafdekking door gebouwen en wegen. Dit is precies wat het People4Soil netwerk wil veranderen.
De eerste 25.000 handtekeningen zijn al verzameld via de officiële website van de petitie: www.people4soil.eu. "Alle volwassen Europese burgers kunnen ondertekenen". Het Europese organisatieteam benadrukt: "We hebben twee zeer uitdagende doelstellingen: het verzamelen van een miljoen handtekeningen voor september 2017 en het krijgen de volledige erkenning van de bodem als een gemeenschappelijk erfgoed, die beschermd moet worden voor het welzijn van de Europese bevolking."
Onder de ruim 430 organisaties die het Europees Burgerinitiatief People4Soil steunen, zijn ook een heel aantal organisaties uit Nederland: Stichting Sustainable Food Supply, Buizer Advies (duurzame landbouw en energie), Eosta (distributie biologische groenten en fruit), Centre for learning on sustainable agriculture (ILEIA), Aequator Groen & Ruimte, European Centre for Nature Conservation (ECNC), Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), ISRIC - World Soil Information, HOLAG (Hofland Landelijk Gebied), Triple E (Economy - Ecology - Experience; onderzoek naar de baten van natuur en landschap), De Waard Eetbaar Landschap, Centre for Soil Ecology, SoilCares BV, Initiatief Bewust Bodemgebruik, TEAM Ecosys, Down to Earth, Estafettewinkel Arnhem, GoedBodemBeheer, Groenmoes, OrganicseedsNL.