Tien, twintig jaar geleden klonk het als een utopisch toekomstbeeld: zelf je stroom opwekken, met eigen zonnepanelen of een collectieve windmolen. We waren eraan gewend dat de energievoorziening in Nederland geregeld werd door een paar enorme kolencentrales, eigendom van een handjevol grote, anonieme bedrijven. En kijk wat er is gebeurd: decentrale productie wordt steeds belangrijker, grote energiebedrijven hebben moeite om het hoofd boven water te houden en startups in duurzame energie floreren. Bovendien: mensen voelen zich betrokken bij hun eigen energie.
Vergelijk dat eens met de financiële sector. In die industrie domineren nog steeds een paar grote bedrijven. Het betalingsverkeer wordt onzichtbaar en efficiënt geregeld door een anoniem instituut. We kunnen ons nauwelijks voorstellen dat het ook anders kan. Verhalen over hybride bankieren, lokaal geld of community currencies klinken als vergezochte utopieën. Hoe zouden we daar over tien of twintig jaar over denken?
De eerste barsten in de financiële industrie zijn al een paar jaar zichtbaar. Het was de overheid die de noodlijdende zakenbankiers moest redden. Startups in crowdfunding doen het goed. ABN AMRO is weer naar de beurs, maar was wel gastheer bij het slotcongres over hybride bankieren. Zelfs het ministerie van Binnenlandse Zaken organiseerde een evenement over nieuwe financieringsconstructies.
Mijn voorspelling is dat de wereld van het geld hetzelfde pad gaat volgen als dat van de energievoorziening. Decentraal geld maken, het kan echt. De tijd is er rijp voor, de technologie is beschikbaar en uit het voorbeeld van de energie weten we dat het mogelijk is. Mensen zullen zich ongetwijfeld meer betrokken voelen bij hun betaalmiddelen als ze die zelf maken.
Dat betekent dat we niet meer meewarig moeten kijken naar kleinschalig pionierswerk als LETS-kringen of de Makkies, dat we ons serieus moeten verdiepen in de mogelijkheden van ogenschijnlijk ongrijpbare technologieën als de blockchain, en dat we niet meer hoeven te geloven dat de financiële industrie voor altijd een onaantastbaar bolwerk blijft.
'Meervoudige waardecreatie' is een bekend begrip geworden in duurzaam ondernemen, 'meervoudige waardetransacties' zijn het logische vervolg.
Jos Reinhoudt
Projectleider van het onderzoek naar Hybride Bankieren aan de RU
