Black Friday is een zwarte dag voor het klimaat

Vrijdag 23 november is het Black Friday. Winkels gooien met termen als supersales, tot 80% korting, 2+1 gratis, de beste kortingen. Koopjesdagen zoals Black Friday worden steeds groter, langer en talrijker. Maar het gevolg van massaconsumptie is duidelijk: de afvalberg met spullen groeit elk jaar en het klimaat verzuipt door onze overmatige consumptie.

Koopjesdagen worden steeds groter en talrijker. Black Friday is een Amerikaanse traditie, de dag na Thanksgiving, die langzaamaan is overgewaaid naar Europa. Tijdens deze dag kan je wereldwijd shoppen aan grote kortingen (ondertussen duurt Black Friday bij sommige winkels al 10 dagen). Maar ook andere koopjesdagen zijn een succes. Singles Day begon in China als een feestdag voor singles, en groeide intussen uit tot de grootste koopjesjacht ter wereld. In 2017 werd er zomaar even 33 miljard euro uitgegeven op Singles Day. En dan hebben we het nog niet gehad over de traditionele solden, de koopjeszondagen, 2+1 gratis, dag van de klant, kerstshopping, enzovoort. Het doel van de dag is duidelijk: de consument moet zoveel mogelijk kopen.

Overmatige consumptie nekt het klimaat

Als klimaatverandering in de aandacht komt, gaat het vaak over groene energie, plasticvervuiling of mobiliteit. “Maar vaak wordt de essentie van het probleem over het hoofd gezien: we consumeren veel. Te veel. Tegenwoordig zijn spullen zodanig goedkoop dat we aan het massaconsumeren zijn geslagen. Maar die overconsumptie nekt het klimaat. Denk maar aan het gebruik van fossiele brandstoffen voor de productie, het verslindende water- en grondstoffenverbruik, het wereldwijde transport,…”, zegt Eva van Velzen van Netwerk Bewust Verbruiken.

Volgens het Circularity Gap Report (2018) is 67 procent van alle CO2-uitstoot gelinkt aan inefficiënt materialenbeheer. Daarnaast staat kwantiteit steeds meer boven kwaliteit, en worden spullen gemaakt die geen lange levensduur kennen. De producent is daarbij niet verantwoordelijk voor herstelling of terugname van het kapotte product. Bovendien kopen we ook meer en meer spullen, die we vaak helemaal niet nodig hebben. En vergeet ook de vaak onrechtvaardige arbeidsomstandigheden niet van de vele werknemers. Het gevolg is duidelijk: de afvalberg met spullen groeit elk jaar en het klimaat verzuipt door onze overmatige consumptie.

‘Niet-winkeldag’

Als tegenreactie op de vele koopjesdagen ontstond in 1992 de internationale ‘Buy Nothing Day’. Steeds op dezelfde dag als de koopjesdag Black Friday. Op deze ‘Niet-winkeldag’ roepen organisaties op om een dag niets te kopen. Waarom? Uit protest tegen de wegwerpmaatschappij waar we steeds meer en steeds goedkopere spullen kopen. “Uiteraard gaat deze dag verder dan enkel 23 november”, stelt Eva van Netwerk Bewust Verbruiken. “Vaak vergeten we alle andere opties die er zijn naast kopen. Tweedehands is in opmars. Maar ook hergebruik, delen, ontlenen, ruilen,… zijn gemakkelijke opties die beter zijn voor het klimaat. Bovendien kan je tijdens de feestdagen een ‘beleefcadeau’ geven in plaats van spullen. Of doe mee aan December Geefmaand en geef de ongebruikte spullen uit je kast weg aan iemand die het wel kan gebruiken.”