Na het artikel over de 3 belangrijkste stappen naar een duurzaam voedingspatroon willen we ook uitzoeken hoe het met specifieke keuzes zit. Neem bijvoorbeeld barbecueën. Laten we de cijfers er bij pakken: zou je gas of houtskool moeten gebruiken? En hoe maakt die keuze uit ten opzichte van wat je op de barbecue doet?
Bij Fork Ranger kijken we zowel naar de specifieke data als naar het grotere plaatje om deze vragen te beantwoorden. Vooral mijn mede-oprichter Frank is benieuwd naar de uitkomst.
Eén van zijn favoriete momenten is namelijk zijn jaarlijkse zomerritueel: een worstje roosteren op een kampvuur. Dat specifieke worstje geeft hem zo’n nostalgisch gevoel en hij geniet er zoveel van, dat het één van de aantal keren is in het jaar dat hij vlees koopt. Maar wat veroorzaakt eigenlijk meer CO2, het worstje of het verbrande hout?
Afrikaans regenwoud verbrandt op Europese BBQs
De meest gebruikte manier van barbecueën is met houtskool. Ik heb me altijd afgevraagd wat houtskool precies is. Hoe kan het zoveel energie geven als het al verbrand is?
Houtskool wordt gemaakt door hout te verbranden in een luchtdichte ruimte met weinig zuurstof. Het een beetje zoals het indikken van een saus om de smaak te concentreren. In dit geval wordt het hout meer geconcentreerd. Dit betekent dat 10 kg hout gebruikt wordt om 1 kg houtskool te maken.
In Europa gebeurt dit door speciale processen, maar in andere landen is dat niet altijd het geval. Ongeveer één vijfde van de Europese houtskool komt uit het Afrikaans regenwoud, waar het proces veel minder efficiënt is. De CO2 impact is meer dan 14 keer zo hoog. De productie van houtskool in Nigeria draagt daarmee bij aan de ontbossing van regenwoud en is ook in competitie met brandhout voor de lokale bevolking.
Het WNF analyseerde verschillende houtskoolmerken en raadt aan om alleen de duurdere en lokale houtskool te komen, idealiter met het FSC keurmerk voor duurzame bosbouw.
Wat is duurzamer: gas of houtskool?
Als je houtskool verbrandt, komt alle koolstof die in hout was opgeslagen vrij in de atmosfeer. In theorie is dit ‘duurzaam’, want het komt van bomen die opnieuw wordt geplant en bij het groeien CO2 opslaan.
In tegenstelling tot houtskool, is propaangas een fossiele brandstof, die ook van bomen en planten komt maar honderden miljoenen jaren nodig had om te ontstaan. Dus dat is duidelijk: gas verbranden is niet duurzaam. Maar de vraag of het duurzaam is, is hier tot op zekere hoogte zinloos omdat we nu – op dit moment – alles moeten doen om CO2 emissies te reduceren. En de bomen die we zouden omhakken, groeien niet zo snel om de CO2 weer opnieuw vast te leggen.
Er is studie waar ze de emissies van deze twee types barbecue geanalyseerd hebben. Ze vonden dat de impact van gas drie keer kleiner is.
Dus zouden we gas moeten kiezen? Voordat we die vraag beantwoorden kijken we ook naar wat we gaan barbecueën.
Vlees vs. houtskool
Wat je hieronder ziet is de klimaatimpact als je 1,5 kg houtskool gebruikt. Dat zou genoeg moeten zijn om één of twee van deze opties te barbecueën.
Het originele onderzoek gebruikt 750 gram houtskool om 1,5 kg voedsel te bereiden. Wij hebben de hoeveelheden houtskool verdubbeld omdat we het wat conservatief ingeschat vonden (een kleine zak houtskool is vaak 3 kg).
Rundvlees heeft een veel grotere impact en zelfs paprika’s met geitenkaas hebben nog steeds een iets hogere impact dan houtskool. Deze analyse laat ons opnieuw zien dat het belangrijker is wat je eet dan hoe het is gemaakt. En natuurlijk de enorme impact van rundvlees.
Lange termijn en het grotere plaatje
Als we barbecueën met vlees eten vergelijken moeten we ook kijken naar hoe vaak we een barbecue aansteken. In de BBQ studie namen de onderzoekers aan dat een barbecue ongeveer 150 sessies meegaat. Dat is ongeveer twee tot drie keer per jaar in ons volwassen leven.
De totale impact van verbrande houtskool voor 150 barbecue sessies is ongeveer 1 ton CO2. Dat is nog steeds minder dan één vlucht van Amsterdam naar New York en als je maar één jaar vegetarisch eet heb je dat al bespaard. Dus laten we eerst daarop focussen voordat we ons druk maken over de impact van een barbecue.
Dus, terugkomend op de vraag of we houtskool of gas zouden moeten kiezen: ik gebruik zelf houtskool. Ik kan meer CO2 met gas besparen maar ik houd van het gevoel en de ervaring van houtskool en de smaak die het geeft. De extra emissies van houtskool bespaar ik gemakkelijk doordat ik beter oplet wat ik op de barbecue doe.
Hoe houd je een vegetarische barbecue
Een barbecue zonder vlees hoeft niet saai te zijn, maar eerst had ik geen idee van de mogelijkheden. Ik maakte vaak groentespiesjes maar dat was altijd echt veel werk. Toen ontdekte ik dat je ook hele groentes op de BBQ kan roosteren en dat maakt het een stuk makkelijker. In ons boek en op deze webpagina hebben we beschreven hoe je dit precies kan doen.
Conclusie
Een barbecue verbrandt hout (of fossiele brandstof) en is niet echt duurzaam in het tijdperk van klimaatverandering, maar het is luxe die we onszelf af en toe gunnen. Het is veel belangrijker wat we op de barbecue leggen.
Zoals altijd, is de meest duurzame optie groente maar kunnen we ook al de helft van onze emissies vermijden door slimmere vleeskeuzes te maken. Bijvoorbeeld door voor kip of varkensvlees in plaats van rundvlees te kiezen. Het Fork Ranger boek helpt je precies bij dit soort afwegingen: wat zijn de meest belangrijke keuzes en welke komen pas daarna?
En zelfs al is het gas of de houtskool maar een kleiner deel van de emissies van de hele BBQ-ervaring, toch is het belangrijk om betere kwaliteit en lokale houtskool te kopen als je kiest voor houtskool. Het gaat langer mee, veroorzaakt minder emissies en vernietigt geen Afrikaans regenwoud.
Tips voor een duurzame BBQ
- Kies voor groente (kijk hier voor tips) of vlees met een lagere footprint zoals kip
- Koop Europese of lokale houtskool met het FSC keurmerk, als je houtskool kiest
- Doe de deksel erop en als je klaar bent gooi wat water over de houtskool zodat het niet allemaal opgebrand wordt
