Er is iets mis met de klimaatdoelen. Iedereen heeft het erover, maar we halen ze steeds maar niet. Het klimaat trekt zich namelijk helemaal niets aan van onze doelen, dat reageert alleen maar op wat we er zelf in stoppen. En dat houdt maar niet op, omdat we niet op de doelen reageren.
Wat is er dan mis met de klimaatdoelen? Ze dringen niet door bij mensen. Ze zijn te algemeen, te ver weg en te nietszeggend. Ze zijn in strijd met alle regels over hoe je draagvlak krijgt voor doelen.
In les 1, of zelfs daarvoor al, in de inleidingen van veel managementcursussen, worden we gewaarschuwd hoe belangrijk het is dat we doelen SMART formuleren, willen we daar steun voor krijgen. Dus moeten die doelen Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden zijn.
Vergelijk dat nu eens met het hoogste doel om klimaatverandering te voorkomen: de gemiddelde temperatuur op aarde niet boven de 1,5 graden Celsius laten stijgen ten opzichte van de gemiddelde temperatuur in het pre-industriële tijdperk.
Vind jij goede en onafhankelijke informatie over een duurzame en klimaatveilige toekomst belangrijk? En helpt Duurzaamnieuws.nl je daarmee? Help ons dan als ondersteunend lid. Dank je wel.
Liever eerst een tijdje volgen? Meld je dan aan voor de gratis nieuwsbrief.
Is dat specifiek? Anderhalve graad klinkt inderdaad best specifiek. Maar de rest van de toverspreuk is dat een stuk minder. Als je door gaat zoeken naar harde cijfers blijkt dat de temperatuurstijging wordt gemeten aan de hand van gemiddelden in langere periodes, bijvoorbeeld de periode 1850-1900 met 2010 – 2020. Wetenschappers zullen daar best mee uit de voeten kunnen, maar of Henk en Ingrid daar een voorstelling bij hebben valt te betwijfelen. Waarom niet gewoon stellen dat het gemiddelde over de planeet niet boven de 15 graden mag komen?
Voor meetbaar geldt hetzelfde, en nog iets extra. De temperatuurverschillen die we meten en waar we het hele klimaatverhaal aan ophangen, geven we weer in tienden van graden. Ook hier geldt dat wetenschappers dat wel in perspectief kunnen plaatsen maar gewone stervelingen veel minder. Oei, het is een tiende graad te warm. De thermostaat van de verwarming of van de oven geeft dat verschil niet eens weer. Is dat dan reden om te ingrijpen? Of niet meer naar je vakantieplek te vliegen? Nou nee…..
Is het acceptabel, realistisch en tijdgebonden? Het verschil in beleving tussen mensen die beroepsmatig met klimaatverandering bezig zijn, en de rest van de samenleving, blijft telkens terugkomen. Is het acceptabel of realistisch om je leven op zijn kop te zetten voor een paar tienden van graden opwarming, of de winst van je bedrijf daarvoor te laten smelten? En dat nu al, terwijl we over decennia vooruit praten?
Natuurlijk is het allemaal veel ingewikkelder. Maar we hebben wel degelijk kansen gemist door op een totaal verkeerde manier over klimaatdoelen te communiceren. En dat heeft niet alleen effect op burgers en ondernemers. Ook politici zijn maar gewone mensen, en naar blijkt, met vaak dramatisch ontoereikende professionele kwalificaties, als ik Rory Stewart mag geloven. Hij beschrijft ze in The Guardian als, en ik citeer, “grotesk ongekwalificeerd”. Dan hebben we het over de mensen wiens verantwoordelijkheid het is om die kennis van de wetenschappers te vertalen naar beleid dat door burgers en ondernemers wordt gedragen en dat de problemen oplost. Maar die overigens ook door diezelfde burgers zijn gekozen.
Harde cijfers en verkeerde interpretatie
Tot zover het geblunder bij het formuleren van de klimaatdoelen en de communicatie. Ook bij de interpretatie van de harde cijfers gaat het mis.
Dat heeft – opnieuw – te maken met teveel focus op het wereldwijde gemiddelde. Boven grote landmassa’s is de temperatuurstijging al veel groter dan die anderhalve graad. En dus vinden daar nu al de effecten plaats waar we al zo lang voor zijn gewaarschuwd dat ze er tegen het einde van de eeuw aan zouden komen.
Opnieuw mogen we daar de politiek voor bedanken. Want bij elke rapportage van het IPCC kijken er een paar honderd politici van alle kanten en stromingen mee, en die moeten het eens worden over hoe de wetenschappelijke conclusies worden vertaald. We krijgen dus niet de zuivere conclusies van het onderzoek te horen, maar wat politici overeenkomen dat we mogen weten, waar ze het samen over eens zijn. En dat is maar een klein deel van het verhaal.
Op naar een oorlogseconomie?
De meer radicale kant van de milieubeweging gebruikt het argument dat een vorm van oorlogseconomie het tij nog kan keren. Als ik een jaar of 90 terugkijk naar de aanloop van de Tweede Wereldoorlog, zie ik wel een parallel. Zelfs toen de eerste kampen waren ingericht, en toen de eerste landen aan de machtshonger van de Nazi’s ten prooi waren gevallen, wachtte de wereld nog steeds rustig af. Zo’n vaart zou het toch niet lopen? Pas toen bijna heel Europa gevallen was en de totale dreiging werkelijkheid was geworden, kwam de oorlogseconomie op gang, die uiteindelijk overwon. Maar niet eerder dan dat de bevolking overtuigd was van het directe gevaar, de omvang ervan en wat het voor ieder individu op korte termijn zou betekenen.
De vraag is nu hoeveel bosbranden, overstromingen, medicanes of andere rampen er nog moeten gebeuren, hoeveel levens er nog verwoest moeten worden, en hoe dichtbij het moet komen voordat we echt gaan reageren. En ook hoeveel verkiezingen er nog nodig zijn voordat we kiezen voor capabele politici die concrete doelen durven stellen in een taal die mensen begrijpen en die ook radicaal durven doorpakken om die doelen te halen. Want de dreiging is ook SMRT: klimaatverandering verwoest de planeet, helemaal, het gebeurt al, nu. Het is alleen niet acceptabel dat we het toelaten.
Peter van Vliet
PS: Rob Jetten en D66 hebben het ook niet begrepen. Heel veel mensen snappen best dat de priotiteit hoog is om klimaatdoelen te stellen en maatregelen te nemen, maar die mensen snappen nog veel beter dat als we de doelen voor 2050 niet gaan halen (en dat is eigenlijk wat het PBL heel omfloerst en veel te positief geframed zegt) dat in 2040 helemaal niet gaat lukken. De kluit wordt dus opnieuw belazerd met nep-positiviteit. Loze beloftes die weer gebroken gaan worden. Nog minder vertrouwen in de politiek. Maar ja, met mensen vertellen wat ze allemaal moeten gaan laten win je geen stemmen. Dus misleiden we de boel maar gewoon verder.
