De twee graden illusie

“Ha, eindelijk iemand die dat vervelende doemscenario van 2 graden ter discussie durft te stellen” zult u denken. Nou wacht maar even af. Want ik geef u drie heel verschillende redeneringen waarom die 2 graden als doelstelling behoorlijk onzinnig is.

Ik ga niet in op de redenering dat het niet nodig is. Dat argument lijkt nu toch echt alleen nog door een handje vol volslagen idioten te worden gebezigd.

De meest gehoorde redenering is dat het niet kan. Althans niet snel. Dat is het argument van de jongens van fossiel en met hen een hele reeks handlangers en lobbyisten. Fossiel zou nog jaren na 2050 nodig zijn omdat we gewoon niet zonder kunnen. Het is niet mijn argument. Ik volg andere deskundigen die stellen dat het zelfs met de bestaande technologie kan en bovendien uiteindelijk met een netto winst voor de wereldeconomie kan. Dat wil niet zeggen dat er geen problemen zullen zijn, maar die zijn in de komende 20 jaar allemaal oplosbaar.

De tweede redenering is dat het niet lukt. Ook dat is niet mijn favoriete argument, maar het heeft er inderdaad alle schijn van dat het niet gaat lukken. Zelfs als alle 150 voor de COP 21 ingediende nationale plannen (INDC’s) strikt worden uitgevoerd, zouden we doorschieten naar 2.7 graden. Strengere plannen en hardere afspraken lijken niet haalbaar. Daar komt bij dat de doorberekening van deze programma’s naar een temperatuurstijging eigenlijk nog niet eens correct is. De bolle bozen van de IPCC hanteren voor methaan een te optimistische factor. Men neemt aan dat methaan zo snel verdwijnt uit de atmosfeer dat het per massa eenheid slechts circa 34 keer zo sterk warmte absorbeert als CO2. Dan mag zo zijn over een periode van 100 jaar maar zo’n lange termijn hebben we helemaal niet. Voor de komende 20 jaar moeten we het broeikas effect van methaan per gram 86 keer zo sterk rekenen als dat van CO2 en dat betekent dat we met deze INDC plannen vèr over de 3 graden heen zullen schieten. “Wie dan leeft die dan zorgt” zult u zeggen of “Als dat zo is doen we er op de volgende COP “toch nog een tandje bij”.

De derde redenering is wat ingewikkelder. Het komt er op neer dat een gemiddelde verhoging van 2 graden op aarde helemaal niet kan omdat het geen stabiele situatie voor het klimaat oplevert. Dat wil zeggen dat zodra we in de buurt komen, we automatisch zullen doorschieten naar 7 à 10 graden en dan is het einde verhaal voor de mensheid. Deze akelige redenering komt van een groep klimaatwetenschappers achter de pseudoniem Sam Carana en vraagt om nadere uitleg:

• Twee graden gemiddeld op aarde betekent minstens vier graden gemiddeld op het Noordelijk halfrond boven de 60^e Dat is geen voorspelling maar blijkt uit alle metingen van de laatste tientallen jaren.

• Twee graden gemiddeld zal gepaard gaan met enorme extremen, zowel lokaal als in de tijd. Dat wordt veroorzaakt door veel sterker meanderende straalstromen. Het betekent dat gedurende perioden van maanden boven land temperaturen van 10 à 20 graden onder normaal en boven de arctische zeeën 10 à 20 graden boven normaal zullen voorkomen. Deze extreme situaties hebben zich nu al diverse keren voorgedaan en zullen bij 2 graden normaal worden.
• Dergelijke hoge temperaturen boven de arctische zeeën hebben tot gevolg dat het zee ijs volledig zal verdwijnen en dat de instraling van zonne-energie naar het water een factor 8 à 9 hoger zal zijn.
• Als gevolg daarvan zullen stromingspatronen veranderen en zal uit de arctische zeebodem door smeltend methaanijs methaan ontsnappen. Op dit moment schat men de hoeveelheid op 0.1 Gt per jaar, en dat kan gemakkelijk 1 Gt per jaar worden want er ligt nog voor vele duizenden Gt rustig te wachten. Met 1 Gt per jaar schiet de temperatuur echter al een paar graden omhoog.
• Het ontsnapte methaan zal lange tijd in de arctische atmosfeer blijven hangen omdat de vrije radicalen voor omzetting naar CO2 snel uitgeput raken. De ophoping van dit methaan zal vooral in het arctisch gebied een zeer sterk broeikaseffect geven.

• De eerder genoemde effecten hebben tot gevolg dat er nog veel meer methaan van de zeebodems zal opstijgen en de cyclus herhaalt zich waarbij de gemiddelde temperatuur op aarde omstreeks 2040 met 7 à 10 graden zal stijgen.

Dit is een vrij sterke redenering met één zwakke plek. Niemand weet hoeveel Gt methaan zal ontsnappen. Er is geen enkel model dat dit kan voorspellen.

De vraag is natuurlijk, wat dan wel? Is 1,5 graden dan misschien wel haalbaar? Volgens de eerste twee redeneringen dus helemaal niet, maar hoe zit het met de derde redenering?

Als we uitgaan van 1,5 graden als een veilige waarde waarbij de zaak nog niet op hol slaat, betekent het dat we nog 0,5 graad te gaan hebben. Hoeveel tijd hebben we dan nog en hoeveel fossiele brandstof kunnen we dan nog opstoken? Het antwoord daarop is moeilijk te geven. Waarschijnlijk hebben we, zelfs als we nu onmiddellijk stoppen met het uitstoten van alle broeikasgassen, zowel via fossiele brandstoffen, boskap, veenbrand en vleesconsumptie van herkauwers, nog aardig wat opwarming te goed. Enerzijds omdat de reeds bereikte CO2 concentratie niet zomaar snel zal dalen en we dus nog minstens honderd jaar een overschot hebben op de stralingsbalans. Anderzijds omdat tot nu toe 90 % van de warmte door de oceanen is geabsorbeerd. Dat warme water bevindt zich in een wereldwijd uiterst traag circulatiepatroon met een omlooptijd van vele tientallen jaren. Een groot deel van de warmte kan nog naar de diepere regionen verdwijnen, maar er zal ook nog een deel via de golfstroming aan het arctische gebied worden afgestaan. Het methaanijs ligt daar dus niet veilig. Deze twee na-ijl effecten zitten niet in de klimaatmodellen van IPCC en zijn ook moeilijk te voorspellen.

Als we de arctische methaan tijdbom niet kunnen voorkomen is de kans op overleving na 2050 uitermate klein. Gigantische natuurrampen, zowel droogte, branden, stormen als overstromingen staan ons al omstreeks 2030 te wachten. Het zal gepaard gaan met enorme wereldwijde hongersnood en minstens een paar miljard klimaatvluchtelingen. Uiteraard zal de fossiele energiesector met alles wat daar aan vastzit volledig instorten en de wereldeconomie in een ongekende depressie meesleuren. Wellicht is dit het enige scenario dat de mensheid wakker schud, maar dat kan dus te laat zijn.

U mag mij voor gek verklaren en zich afvragen tot welke idiote sekte ik behoor. Dan hoop ik van harte dat u gelijk heeft. Ik vind het nog veel gekker dat er in Parijs zo’n 50.000 deelnemers aan de COP 21 rondliepen om over 2 graden te onderhandelen terwijl die grens volstrekt onzinnig is.

Voor klachten verwijs ik door naar de groep wetenschappers achter www.arctic-news.blogspot.com. Daar heb ik ook de plaatjes vandaan en er staan er nog veel meer. Ook het boekje “Zes graden” van Mark Lynas (uitg. Jan v Arkel 2008) biedt hulp voor als u het zich allemaal nog niet kunt voorstellen.

Han Blok