Nederland trekt een hele grote broek aan in de Europese Unie tijdens de aanloop naar de VN-klimaattop in Parijs, door aan te sturen op een lange termijnvisie van mondiale klimaatneutraliteit en klimaatweerbaarheid in de tweede helft van deze eeuw. De Milieuraad van de EU volgde Nederland bij het vaststellen van de inzet van de EU-onderhandelaars. 'Het is goed dat de EU het ambitieuze Nederlandse voorstel heeft overgenomen. Daarmee zetten we een belangrijke volgende stap naar een robuust klimaatakkoord in december' zegt staatssecretaris Mansveld (Infrastructuur & Milieu) in een persbericht.
Nederland zet in op een breed gedragen klimaatakkoord. 'Alle partijen moeten meedoen; niet alleen de 194 landen maar ook het bedrijfsleven, NGO's, steden & regio's en geloofsgemeenschappen.' Het akkoord moet flexibel zijn. Dat kan door een evaluatie iedere 5 jaar, waarbij partijen hun ambities kunnen bevestigen of naar boven bijstellen, als technische of economische ontwikkelingen dat mogelijk maken, meldt het persbericht verder. Maar flexibel houdt ook in dat een akkoord naar beneden kan worden bijgesteld.
'De kern van de EU-inzet voor het klimaatakkoord is een reductie van tenminste 40% in 2030, met als uiteindelijk doel een klimaatneutrale wereld om klimaatverandering tot maximaal 2 graden te beperken.' zegt Mansveld. Tenslotte vindt Nederland het van belang dat de wijze waarop alle landen hun afspraken nakomen transparant is, zodat de voortgang goed gemonitord kan worden. Maar daarvoor moet er wel eerst nog een gemeenschappelijk gedragen beleid tot stand komen. En dat lijkt verder weg dan ooit.
Milieuorganisaties zijn dan ook niet onder de indruk van de positie die de EU heeft ingenomen in de aanloop naar de klimaattop in Parijs. Het is een positief signaal, maar de EU blijft onduidelijk over hoe ze de doelstellingen wil halen, zeggen ze tegen persbureau IPS.
De doelen van de Europese Raad van Milieuministers zijn op het eerste gezicht indrukwekkend: de EU blijft bij de doelstelling van 40 procent minder broeikasgassen tegen 2030 en de helft minder tegen 2050. Eind deze eeuw zou de Unie zelfs klimaatneutraal moeten zijn.
"De positie van de EU is nog steeds ver verwijderd van wat we nodig hebben om een effectieve deal te bereiken in Parijs", zegt Jiri Jerabek, adviseur Energiebeleid bij Greenpeace EU. "Europa kan en moet meer doen om de transitie naar hernieuwbare bronnen te maken en zich ertoe verbinden om fossiele brandstoffen uit te faseren. In Parijs zou de EU een front moeten vormen voor de langetermijndoelstelling om fossiele brandstoffen uit te faseren tegen 2050."
Het Wereldnatuurfonds (WWF) heeft vooral vragen bij manier waarop de EU haar doelstelling van 40 procent tegen 2030 zal halen, want over de manier waarop dat zou moeten gebeuren geven de ministers geen uitsluitsel.
"Nu de klimaatverandering steeds sneller en erger wordt, is het betreurenswaardig dat de milieuministers niet meer details geven over hoe de EU de eigen klimaat- en energiedoelstelling denkt te halen", zegt Geneviève Pons Deladrière, directeur EU-beleid van het WWF. "Burgers en gemeenschappen over de hele wereld vormen de voorhoede van de omslag naar schone energie en keren zich af van steenkool en andere fossiele brandstoffen. Europa kan zich geen zwak akkoord in Parijs veroorloven. De klimaattop zal beoordeeld worden op de daden, niet op de woorden."
Ook Susann Scherbarth van Friends of the Earth Europe heeft weinig begrip voor de beslissing. "Dit is geen goed teken voor een internationaal klimaatakkoord. Met de beslissing van vandaag tonen de ministers dat ze aan de zijde van de fossiele brandstofindustrie blijven, terwijl ze hadden kunnen kiezen voor energiebesparing en de vervanging van ons energiesysteem door schone, hernieuwbare versie die door de mensen gekozen wordt. Nochtans is die transitie al in heel Europa bezig, geleid door burgers en gemeenschappen."
Voorspelbare uitkomst?
Wetenschappers zijn druk in de weer met modellen die de uitkomsten van dit soort complexe besluitvorming moeten kunnen voorspellen. Onze eigen professor Frans Stokman, wetenschapper aan de universiteit van Groningen, had het bij het rechte eind met zijn uitkomst voor de vorige grote klimaatconferentie in Kopenhagen. Maar de nieuwe berekeningen voor Parijs zijn nog niet klaar.
De vooruitzichten beloven niet zo veel. Europa is zwak, verdeeld en niet in staat om intern op één lijn te komen. In de VS freewheelt Obama zijn laatste termijn uit en is het ongewis of welke beslissing hij ook neemt, überhaupt nog wordt uitgevoerd. En China legt zich waarschijnlijk uit principe niet vast op enige harde afspraak, omdat het niet (kunnen) nakomen daarvan tot gezichtsverlies leidt (en tot een volksopstand als de leiders er de economische verwachtingen van de Chinese bevolking frustreren). En dat dient tot elke prijs te worden voorkomen.
En de praktijk? In de laatste vijfentwintig jaar zijn we niet in staat gebleken om de CO2 emissies significant terug te dringen. Doelstellingen zijn telkens negatief bijgesteld. Er is ook recent nog zwaar geïnvesteerd in nieuwe fossiele energie-opwek. De Nederlandse regering gaat in beroep tegen een rechterlijk bevel om de uitstoot tegen 2030 met nog maar 25% te terug te brengen. En dan zouden we nu plotseling 40% minder CO2 gaan scoren in vijftien jaar, terwijl de politiek a- nog steeds geen enkel benul heeft over hoe ze dat willen gaan doen en b- daartoe nog steeds op geen enkele manier bereidheid toont? Maar waar Kopenhagen de hoofdstad van de sprookjes is, heeft Parijs zijn guillotine. Misschien zet dat vooruitzicht aan tot wat snellere actie.
Peter van Vliet
