Er dreigt een kernramp in Nederland

Nederland praat weer volop over kernenergie. Als al dat gepraat ook wordt omgezet in daadwerkelijke bouw, nu van vier in plaats van de al onzalige twee centrales, stevent het land rechtstreeks af op een kernramp. Niet dat die centrales meteen ontploffen, maar de samenleving en de economie wel.

Met de verrechtsing van de politiek trad ook het klimaatverval in, dat is geen nieuws meer. Maar de snelheid en de mate waarin het land dreigt af te glijden wekt wel verbazing, en onrust.

Is de lobby voor kernenergie dan zo sterk? En zijn onze politici er dan zo gevoelig voor? Het valt natuurlijk wel op dat net in de periode dat de motie werd ingediend ook de vertoning werd aangekondigd van de omstreden film Nuclear Now van de eveneens niet onbesproken Oliver Stone. Voor wie het feestje wil meemaken: 17 maart in Tuschinski.

Tegen The Guardian liet Stone zich nogal relaxed uit over kernenergie. Hij volgt zijn wetenschappelijke geweten Joshua Goldstein blindelings in diens uitspraken over radioactief materiaal, dat snel vervalt en weinig schade aanricht. En over kernafval dat toch echt geen probleem meer is. Voor de volledigheid haal ik ook even aan dat Stone de man is van uitspraken als “De Russen zijn nooit beter af geweest dan onder Poetin”en “Poetin is een geweldig leider voor zijn land en de mensen houden van hem.” Dat je het weet.

Diskwalificerende politici

Nu hoef je Oliver Stone niet serieus te nemen, hij is ten slotte maar een oude filmmaker. Met de politici in het parlement ligt dat toch net even anders. In dat gremium heeft kort geleden een meerderheid de regering opgedragen om de bouw van 4 nieuwe kerncentrales voor te bereiden. En dat is een besluit dat van alle realiteitszin is losgezongen. De uitvoering ervan kan leiden tot een virtuele kernramp, de ontwrichting van economie en energielevering in Nederland.

De politici die daar verantwoordelijk voor zijn diskwalificeren zich tweeledig: enerzijds door het negeren van de aantoonbaar onmogelijke omstandigheden en anderzijds door te buigen voor de lobby die de kerncentrales ondanks alles wil doorduwen.

‘Wat ik wel bijzonder vind, is dat al die voorstanders van kerncentrales doof en blind zijn voor de belangrijkste realiteit.’ En die is dat kerncentrales altijd veel duurder zijn dan geprognosticeerd: ‘ze gaan altijd meer dan twee keer over de kop’.  Jaap ter Haar, voorzitter expertteam Energiesysteem 2050 op BNR 

Om de beperkende omstandigheden nog maar eens kort samen te vatten: (zonder de al bekende traditionele bezwaren)

• Het duurt altijd veel langer dan gepland om een kerncentrale te bouwen;
• Het is altijd veel duurder dan gepland om een kerncentrale te bouwen;
• Het geld voor de kerncentrales gaat ten koste van andere investeringen, zoals hernieuwbare energie, gezondheidszorg, onderwijs, openbaar vervoer en mogelijk nog een aantal andere, voor rechtse politici irrelevante maatschappelijke uitgaven;
• Het stroomnet kan de toevoer van de stroom van twee kerncentrales al niet aan.

Aan goedkope stroom kun je niet verdienen

Als alle lichten zo duidelijk op oranje en rood staan, waarom dan toch die druk erop? Misschien heeft dat met geld te maken. Niet zozeer met de investeringen, maar met de verdiensten van energiebedrijven. Die verdienen namelijk niet zoveel aan goedkope stroom.

We hebben het vorig jaar zelf gezien in een live-experiment. Bij de uitbraak van de oorlog in Oekraïene vlogen de energieprijzen omhoog, en direct daarna de winsten van de energiebedrijven. Zodanig zelfs dat overheden moesten ingrijpen met extra belastingen om maatschappelijke onrust te voorkomen.

Kernenergie is duur en houdt de energieprijzen dus hoog. En de markt dan? Goedkope stroom van zon en wind zou daar iets aan kunnen doen. Maar niet als meerkosten van kernenergie worden betaald uit transportvergoedingen. En over een jaar of twintig zijn de eerste windparken aan vervanging toe. Als die dan nog gefinancierd kunnen worden, of zelfs maar vergunningen krijgen. En hoe vrij is die markt dan nog? Veel vragen, weinig zekerheden en nog minder antwoorden. Maar dat ons een maatschappelijke kernramp boven het hoofd hangt is best waarschijnlijk.

Peter van Vliet