Ongelijkheid in de samenleving blijft de gemoederen bezighouden. Met het verschijnen van het boek van Thomas Piketty, Kapitaal in de 20ste eeuw, stond het thema ineens breed in de belangstelling en haalde het journaal. Daarna zakte de discussie weer wat in en werd vooral gevoerd tussen groene en grijze economen. Totdat vorige week een soldaat van het IMF een stukje rekenwerk publiceerde waarin hij de berekeningen van Piketty in twijfel trok. "IMF econoom haalt theorie Piketty onderuit" kopte de Telegraaf meteen.
Wat is er aan de hand? Ene Carlos Góes, analist bij het IMF (Internationaal Monetair Fonds) heeft wat rekensommetjes gemaakt en krijgt andere uitkomsten dan Piketty. Die rekensommetjes gaan over een model dat een mogelijke oorzaak van ongelijkheid beschrijft. Het resultaat is gepubliceerd in een Working Paper van het IMF – een document zonder enige status dat uitsluitend is bedoeld om een discussie aan te jagen. En dat lijkt gelukt.
Alleen heeft de stagiaire van dienst bij die grote krant gemist dat het om een discussie gaat over economische modellen, en dat Piketty zelf al eerder aangaf dat juist dit model niet helemaal sluitend is. Het gaat immers om een complexe samenhang, en geen enkel model kan die complexiteit volledig beschrijven.
Ongelijkheid in de praktijk
Het zal niet de laatste keer zijn dat de komkommertijd wordt aangegrepen om wat posities te framen. Ten slotte is de baas van Góes een van de grote aanjagers van juist die kwaadaardige ongelijkheid die de neoliberale economische machine voortbeweegt.
Waar gaat het in de echte wereld over? Dat inmiddels de rijkste 1% van de samenleving meer dan 20% van het beschikbare kapitaal besturen en dat de armste helft van de wereldbevolking een schamele 13% mag verdelen. En dat die verdeling nog steeds oneerlijker wordt.
Die extreme ongelijkheid ontstaat door ophoping van winst als gevolg van steeds verder doorgevoerde bezuinigingen en kostenbesparingen, vooral ook op lonen. Hoe de ongebreidelde markteconomie uiteindelijk zijn eigen markt opeet, beschreef ik eerder al in mijn column "De mensloze economie".
En er is bijval uit de verdachte hoek: de Amerikaanse miljardair Nick Hanauer is zelf lid van de bovenste 0,1% - club. Hij ventileert de zelfde inzichten: als de trend van een toenemende ongelijkheid niet snel stopt verdwijnt de middenklasse, waarop de rijkdom is gebouwd en stort het kaartenhuis in.
Ook hij ziet de sporen van een komende revolutie en waarschuwt voor de aanstormende massa's die de rijken aan hun hooivorken willen rijgen. Lees hier zijn stuk waarin hij zich tot zijn mede-miljardairs richt om uit puur eigenbelang het evenwicht in welvaart terug te brengen.
Wetenschappers als Piketty bedoelen het goed. Maar we moeten er voor waken dat de discussie over ongelijkheid wel wordt gevoerd op basis van werkelijke feiten en omstandigheden, van historische inzichten en sociale verhoudingen, en vooral op basis van GBV (Gezond Boeren Verstand). Vage discussies over theoretische modellen leiden vooral af van de kern. Maar dat was misschien wel juist de bedoeling.
Peter van Vliet
Lees ook:
CEO's in de VS verdienen 331 keer meer dan doorsnee werknemers