Uit een analyse van de Europese consumentenorganisatie foodwatch blijkt dat het huidige hervormingsvoorstel van de Europese Commissie tot wijziging van de Europese levensmiddelenwetgeving volstrekt ontoereikend is. Komende maanden worden hierover knopen doorgehakt. Belangrijke hiaten in de wetgeving die de recente voedselschandalen mogelijk maakten, worden in het hervormingsvoorstel niet aangepakt.
Recente voedselschandalen, zoals de met fipronil besmette eieren, hebben bijvoorbeeld aangetoond dat de traceerbaarheid in de voedselketen niet consequent wordt gehandhaafd. Bovendien zijn de autoriteiten nog steeds niet verplicht de consumenten snel en volledig te informeren over gezondheidsrisico's van levensmiddelen. In gevallen van fraude of misleiding legt de EU-wetgeving de autoriteiten zelfs geen enkele verplichting op om het publiek te informeren.
Om ervoor te zorgen dat de bepalingen van de levensmiddelenwetgeving effectief worden uitgevoerd, moeten Europese consumentenorganisaties bovendien collectieve rechten krijgen om dit desnoods via de rechter af te dwingen - vergelijkbaar met wat in de EU-wetgeving voor milieuorganisaties is vastgelegd. Deze zwakke punten moeten dringend worden weggewerkt, eiste foodwatch dinsdag tijdens een persconferentie in Brussel. De plannen van de Europese Commissie voor een hervorming van de Europese levensmiddelenwetgeving voorzien tot nu toe alleen in verbeteringen in de risicobeoordeling van schadelijke stoffen, bijvoorbeeld in de toelating van bestrijdingsmiddelen.
"Of het nu gaat om fipronil in eieren, besmette Lactalis-babyvoeding of paardenvlees in runderlasagne: de steeds terugkerende schandalen tonen de fundamentele zwaktes van de EU-levensmiddelenwetgeving aan. Onveilig voedsel is miljoenen keren verkocht aan nietsvermoedende consumenten, de industrie en autoriteiten zijn niet in staat geweest om de distributie van de betreffende producten volledig te traceren, en zelfs als ze de namen van frauduleuze of potentieel schadelijke producten en hun fabrikanten kenden, informeerden ze de burgers niet altijd onmiddellijk - dit moet veranderen," zei Thilo Bode, directeur van foodwatch International. Bode betoogde dat het niet voldoende is om alleen de risicobeoordeling te verbeteren, zoals de Europese Commissie van plan is. "Het is hoog tijd dat de EU de naleving van de levensmiddelenwetgeving daadwerkelijk handhaaft en de mazen in de wetgeving wegwerkt. Anders is het volgende voedselschandaal slechts een kwestie van tijd."
foodwatch bekritiseerde met name dat de bepalingen van de EU-levensmiddelenwetgeving die volledige traceerbaarheid in de voedselketen voorschrijven, nooit zijn gehandhaafd. Zo hebben alle grote voedselschandalen van de afgelopen jaren - waaronder salmonella in babymelk van de Franse fabrikant Lactalis, eieren die zijn verontreinigd met het insecticide fipronil en paardenvlees in runderlasagneproducten - geleid tot situaties waarin miljoenen onveilige of frauduleuze producten op de markt werden verkocht voordat de bedrijven en autoriteiten in staat waren deze producten in de toeleveringsketen op te sporen en uit de winkelschappen te halen. Bovendien werden de consumenten niet voldoende gewaarschuwd. De levensmiddelenwetgeving van de EU zou daarom duidelijk moeten voorschrijven dat de autoriteiten het publiek snel en volledig moeten informeren - door de namen van fabrikanten en producten vrij te geven, zowel in geval van gezondheidsrisico's als in geval van fraude. Alleen op die manier kunnen deze organisaties het hefboomeffect krijgen dat ze nodig hebben om de rechten van de consument effectief te verdedigen.
De Algemene Levensmiddelenverordening van de EU (Verordening (EG) nr. 178/2002) is in 2001 goedgekeurd als reactie op de BSE-crisis ("gekkekoeienziekte"). Het wordt nu herzien als onderdeel van het "REFIT-proces" (Regulatory Fitness and Performance Programme) van de Europese Commissie. In april 2018 diende de Europese Commissie een hervormingsvoorstel in om de risicobeoordeling te verbeteren. Zo zullen studies over de veiligheid van bestrijdingsmiddelen zoals glyfosaat, in de toekomst meer openbaar worden gemaakt. foodwatch bekritiseerde het voorstel als onvoldoende. De fundamentele zwakheden van de levensmiddelenwetgeving van de EU moeten worden weggewerkt, eiste foodwatch. De consumentenorganisatie heeft acht specifieke eisen ingediend.
Thilo Bode van foodwatch: "De EU is er niet in geslaagd 500 miljoen consumenten in Europa te beschermen tegen gezondheidsrisico's en misleiding op de voedselmarkt. Erger nog, de Europese Unie doet niets om de situatie te verbeteren, maar blijft in plaats daarvan de belangen van grote voedselconcerns dienen.”
Meer informatie:
- Analyse van foodwatch: EU-wetgeving beschermt consumenten niet tegen voedselschandalen (PDF – Engels)