Bijna een kwart van alle landbouwproducten die wereldwijd afkomstig zijn van illegaal ontboste gebieden is bestemd voor de EU. Nederland, Italië, Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië zijn de belangrijkste consumenten van die producten, waaronder vlees, palmolie en soja.
De cijfers in Stolen Goods, een omvangrijke studie door de Nederlandse organisatie Fern, zijn niet mals voor de EU. Tussen 2000 en 2012 werd wereldwijd elke twee minuten een voetbalveld aan bos illegaal gekapt om de Europese honger naar vlees, leder, palmolie en soja te stillen. In 2012 alleen al spendeerde de EU 6 miljard euro aan die producten, goed voor 10 euro per inwoner.
"Het was al uitvoerig gedocumenteerd hoe de Europese Unie een wereldleider is wat betreft de import van producten uit ontbossing", zegt Saskia Ozinga van Fern. "Maar nu hebben we voor het eerst gegevens over hoeveel van die ontbossing illegaal gebeurde."
Nederland is mede dankzij de havens een van de grootste importeurs, goed voor een derde van alle goederen uit illegale ontbossing die de EU binnenstromen. Samen met Duitsland is Nederland vooral een grote importeur van palmolie, die vervolgens verwerkt wordt in cosmetica en voedingsmiddelen. Groot-Brittannië is vooral een belangrijke afnemer van vlees, terwijl Italië veruit het belangrijkste bestemmingsland is voor leder. Frankrijk is de grootste importeur van soja, dat vooral gebruikt wordt als voeder voor kippen en vee.
Het grootste deel van de ontbossing komt op rekening van twee landen: Brazilië en Indonesië. Meer dan de helft van de in Europa ingevoerde producten zijn afkomstig uit Brazilië, waar naar schatting 90 procent van de ontbossing illegaal is. Een kwart komt van Indonesië, waar 80 procent van de ontbossing illegaal is. Andere oorsprongslanden zijn Maleisië en Paraguay.
"De Europese consumptie doet meer dan enkel het milieu vernielen en de klimaatverandering aandrijven", zegt Sam Lawson, hoofdauteur van het rapport. "De illegale aard van de ontbossing draagt bij aan corruptie, verlies van broodwinning, geweld en mensenrechtenschendingen. Wie zich in die landen inzet tegen illegale ontbossing, wordt bedreigd, aangevallen en zelfs vermoord."
Dat Nederland van alle EU-landen de grootste importeur van deze producten is, is ronduit schokkend te noemen. Europarlementariër Bas Eickhout: "Wanneer houden we nou eens op met die roep om minder regelgeving als de grootste milieuproblemen van deze tijd telkens weer tonen dat overheden juist meer actie moeten gaan ondernemen."
Nederland heeft haar dubieuze koppositie te wijten aan de enorme invoer van palmolie voor biobrandstoffen. Bas Eickhout: "Dit rapport toont de desastreuze effecten van ons huidige biobrandstofbeleid. Het beleid is zo lek als een mandje, er zijn veel meer waarborgen nodig om ervoor te zorgen dat het gebruik van biobrandstoffen geen schadelijke gevolgen heeft."
De enorme import van soja voor de intensieve veehouderij is eveneens een grote boosdoener. "Hoog tijd dat de Nederlandse overheid in gaat zetten op kwaliteit in de landbouwsector in plaats van kwantiteit", aldus Eickhout. "Dat zal ook betekenen dat we minder vlees zullen gaan eten tegen een eerlijke prijs. Dat komt niet alleen de boeren, maar ook de kwaliteit op je bord ten goede."
Het rapport raadt aan om import van hout en houtproducten uit illegale bronnen aan banden te leggen. Dat zal makkelijker gaan zodra de vraag naar hout afneemt, bijvoorbeeld door meer recycling. Bas Eickhout: "Vandaag wordt wederom aangetoond hoe belangrijk het Europese voorstel voor een circulaire economie is dat onlangs van tafel werd geveegd."
"In Den Haag en Brussel heerst de overtuiging dat minder wetgeving per definitie betere regelgeving is. Willen we echter voorkomen dat de longen van onze aarde verloren gaan dan hebben we niet alleen betere, maar ook meer regels nodig."