Goed nieuws: minder uitstoot ondanks meer kolenstook

Meer kolen stoken om stroom op te wekken heeft in Europa niet geleid tot meer uitstoot. Sterker nog, de uitstoot is sinds het begin van de energiecrisis gedaald. Dat kwam niet alleen door het zachte weer. En dat is eindelijk goed nieuws voor het klimaat, zo lijkt het.

Volgens het Centre for Research on Energy and Clean Air waren de emissies in november in de EU de laagste in minstens 30 jaar. Dat gold ook voor het gasverbruik, de koolstofuitstoot in de elektriciteitssector en de elektriciteitsproductie uit fossiele brandstoffen, zo meldt The Guardian.

Door de kou werden er in december wel meer kolen en gas verbrand, en Duitsland heeft zijn doelstellingen met betrekking tot de vermindering van het gasverbruik onder de koude omstandigheden niet gehaald, aldus het Duitse netagentschap.

Minder uitstoot niet alleen door zacht weer

Ongeveer een derde deel van de daling van het gebruik van fossiele brandstoffen in de afgelopen maand kan worden toegeschreven aan het weer, aldus de analyse van het Centre for Research on Energy and Clean Air.

Verwacht werd dat de crisis in fossiele brandstoffen tot een toename van de emissies in de EU zou leiden. Maar dat gebeurde niet: de EU voerde weliswaar steeds meer fossiele brandstoffen uit de hele wereld in, maar dat kwam niet door een toename van het verbruik. Nutsbedrijven in de EU probeerden vooral de verloren toevoer uit Rusland te vervangen, omdat dat land de gasexport naar de EU stopzette en de EU op haar beurt de invoer van steenkool uit Rusland verbood. Bovendien leidde de zwakke productie van kernenergie en waterkracht begin 2022 tot een grotere vraag naar kolen en gas.

De daling wordt vooral veroorzaakt door het effect van de hoge prijzen op de vraag, in combinatie met een toename van de productie van wind- en zonne-energie. De waterkrachtproductie heeft zich na de zomer hersteld, maar de Franse kernenergie viel terug door problemen met het opnieuw opstarten van reactoren te halen.

Lauri Myllyvirta, hoofdanalist en auteur van het rapport, zei dat de gegevens aantonen dat beschuldigingen aan het adres van de EU dat zij haar klimaatverbintenissen niet nakomt, onjuist zijn. “Er is een zeer wijdverbreide perceptie dat Europa achteruit gaat op het gebied van klimaatverandering, vanwege de oorlog in Oekraïne,” zei hij. “In Cop27 werden vaak opmerkingen in die zin gemaakt en werd gezegd dat Europa terugging naar steenkool. Wij tonen aan dat dit niet het geval was – het kolenverbruik werd verkeerd geïnterpreteerd.”

Sommige lidstaten, waaronder Duitsland en Polen, hebben een beperkte terugkeer naar het verbranden van steenkool voor de elektriciteitsproductie nagestreefd in het licht van stijgende gasprijzen en leveringsbeperkingen na de inval van Rusland in Oekraïne. Ook het Verenigd Koninkrijk heeft kolencentrales op stand-by gezet.

Minder steenkool

In november heeft de EU als geheel minder steenkool gebruikt dan in dezelfde maand in de afgelopen drie decennia. In Duitsland en Frankrijk is ook de productie van kernenergie sterk gedaald. In Duitsland werd dit gecompenseerd door een toename van wind- en zonne-energie, terwijl Frankrijk zijn elektriciteitsvraag aanzienlijk verminderde.

De koudegolf van december kan de vooruitgang bij het terugdringen van het gebruik van fossiele brandstoffen deze winter echter vertragen. Maar de eerste tekenen voor december wijzen erop dat de trend van lagere emissies aanhoudt. De eerste helft van december had kouder weer dan het jaar daarvoor, terwijl de totale uitstoot ruim onder het niveau van 2021 bleef. Daaruit blijkt dat de daling van het gas- en elektriciteitsgebruik niet hoofdzakelijk aan het weer te wijten was.

De transformatie van Europa’s energie liet dit jaar een onderliggende trend zien die sterk afstapt van fossiele brandstoffen. “Als iemand een jaar geleden had gezegd dat Europa in tien maanden tijd bijna niet meer afhankelijk zou zijn van Russische fossiele brandstoffen, zou hij voor gek zijn verklaard”, zei Myllyvirta. “Maar we zijn er vrij dicht bij gekomen, en dat is heel opmerkelijk.”

Hij voegde eraan toe dat regeringen wel moeten proberen hun meest kwetsbare burgers te beschermen tegen de gevaarlijke gevolgen van de prijsstijgingen die tot zo’n plotselinge verandering hebben geleid. Europa zou verder kunnen gaan met het afbouwen van Russische energie en van fossiele brandstoffen in het algemeen, maar dat moet op een redelijke manier gebeuren, zei hij.