Heeft Nederland een toekomst als bosland?

In het gezaghebbende wetenschappelijke tijdschrift Science van 5 juli stond een boeiende beschouwing over de rol van bossen in verband met het klimaatprobleem. Tom Crowther en Jean-Francis Bastin van de ETH in Zurich hebben aan de hand van 80.000 hoge resolutie satellietbeelden in combinatie met bodemeigenschappen en klimaatgegevens  een inschatting gemaakt over de hoeveelheid hectare op de hele wereld die geschikt is en nog extra beschikbaar kan zijn voor aanplant van bos. Zij concluderen dat er 0,9 miljard ha extra bos aangeplant zou kunnen worden zonder dat dit ten koste gaat van landbouw of stedelijke gebieden. Daarmee zou dan in een periode van 50-100 jaar 205 Gt C vastgelegd kunnen worden. 

Rekenen we met een gemiddelde van 75 jaar voordat het bos kaprijp is, dan zou per jaar 2,7 Gt C (= 3 ton C per ha per jaar)  vastgelegd kunnen worden en dat is, hoewel niet voldoende, toch een flinke slok op een borrel vergeleken met de huidige wereldwijde emissie van circa 10 Gt C per jaar.

Bovendien stellen zij dat dit bij een kostprijs van 30 dollarcent per boom ofwel $ 333 per hectare de allergoedkoopste manier is om de uitstoot van CO₂ te verminderen. Deze eenmalige investering komt neer op $30 om jaarlijks één ton CO₂ vast te leggen en dat is zo’n beetje hetzelfde als de huidige koolstof heffing binnen het ETS systeem. Het is echter veel minder dan de circa €2000 energiebelasting per ton CO₂ uitstoot die wij als consument betalen vanwege het gebruik van grijze stroom.

Zou dit iets zijn voor Nederland? 

Helaas hebben wij lang geleden het grootste deel van ons land omgezet van bos naar 1 miljoen ha grasland, teneinde onze enorme veestapel met 1,7 miljoen melkkoeien te kunnen voeden. Indien we met aanplant van  bomen onze uitstoot willen compenseren, zal dat dus ten koste gaan van grasland en dus van de hoeveelheid melk, boter, kaas en rundvlees. Voordat we dit idee omarmen is het wellicht goed om eens te becijferen hoe veel onze klimaatdoelstelling dichterbij zou komen als we nu eens bijvoorbeeld 10 % van ons grasland gingen bebossen. 

Deze 0,1 miljoen ha aangeplant bos zou dan voor de komende periode van ca 50 jaar elk jaar 0,3 miljoen ton C vastleggen. Dat is op onze huidige emissie van 44 miljoen ton/j slechts 0,7 %. Dat valt dus een beetje tegen. 

Daarmee is echter nog niet alles gezegd want de koeien produceren ook methaan. Alle 1,7 miljoen koeien samen zelfs 275 miljoen kg. Als het melkvee naar het buitenland verhuist schieten we er natuurlijk niets mee op, maar als we 10 % minder zuivelproducten en 10% minder rundvlees zouden consumeren telt dat wel mee. Methaan draagt per gram op een termijn tot het jaar 2050 minstens 50 keer zo sterk bij aan het broeikas effect als CO₂, dus  10% minder methaan uitstoot door ons vee is vergelijkbaar met 0,1 x 275 x 50 =1,375 miljoen kg minder CO₂ en dat komt neer op 0,37 miljoen ton C.

Gaan we er van uit dat we volgens het klimaatakkoord per 2030 al 50% minder CO₂ uitstoten dan komen we uit op een emissie van nog 22 miljoen ton C per jaar en dan levert de combinatie van bos in de plaats van koeien in dit voorbeeld jaarlijks 0,67 miljoen ton C vermindering dus 3 %.  Het is nog steeds geen spectaculair grote bijdrage. Bovendien moeten we ons realiseren dat het bos een keer volgroeid is en dan nauwelijks nog extra C vast zal leggen. Gaan we dan ook nog bomen kappen en het hout opstoken voor zogenaamd duurzame energie, komt de CO₂ weer gewoon terug in de atmosfeer.

Ter vergelijking, hetzelfde oppervlak van 0,1 miljoen ha met zonnepanelen levert groene stroom die grijze stroom uit centrales kan vervangen en geeft daardoor een vermindering van de uitstoot van 1,75 miljoen ton C. PV velden doen dus 2,5 keer zo veel per ha De investering daarvoor is echter beduidend hoger en bedraagt circa €59.000 per ton jaarlijks bespaarde emissie van C, dus 200 keer zo duur als bosaanplant. Ook de PV panelen blijven niet eeuwig werken en moeten na een jaar of 30 vervangen worden door nieuwe. De investering uitgesmeerd over 30 jaar betekent circa €2000 per ton CO₂ en dat is net zo veel als wij als consument via de energiebelasting voor grijze stroom betalen.

Gezien de enorme opkomst van zonneparken met SDE subsidie en de vele protesten vanuit de agrarische sector hebben wij in Nederland kennelijk wel het geld om te investeren in PV velden maar niet de ruimte voor bos en zeker niet de bereidheid om met minder koeien minder zuivel te consumeren. Wellicht kunnen we onze uitstoot compenseren door elders in de wereld bos aan te planten. Op de website van Crowther is te zien waar dat zou kunnen.

We berekenen de kosten als volgt:

Van koolzuurgas (CO₂ ) naar koolstof (C) is een factor 3,7 – Grijze stroom geeft per kWh 54 gram CO_{2. –} Nederlandse melkkoe stoot 162 kg methaan per jaar uit – Nederland heeft 1,7 miljoen melkkoeien 

Eén ha PV panelen geeft (2/3 x x 10.000m2)/ (1,6m2/p) x  300 Wp à 0,9kWh/j per Wp = 1,1 miljoen kWh/jaar. Deze hoeveelheid grijze stroom zou bij 54g/kWh x 1,1 miljoen kWh = 0,059 miljoen kg CO₂ uitstoten = 16,9 ton C/ha. Bij een investeringsprijs van €0,8 per Wp komt dat neer op €1 miljoen per ha en € 59.000 per ton C jaarlijkse uitstootvermindering en dat is bijna 200 keer zo duur als bosaanplant.

Han Blok