Een Legodoos met onderdelen, maar zonder bouwinstructie. Dat was de opbrengst van fase 1 van het onderzoeksproject naar Hybride Bankieren. We wilden weten wat ervoor nodig was om zakelijke transacties te laten plaatsvinden zonder dat daarbij uitsluitend afgerekend kon worden in geld. Doel was een systeem te bedenken waarin met verschillende waarden tegelijkertijd en door elkaar heen betaald zou kunnen worden.
Het probleem bleek, zacht gezegd, nogal complex van aard, maar we slaagden er toch in een aantal cruciale aspecten van hybride bankieren te onderscheiden. De samenhang tussen die elementen bleef vooralsnog in nevelen gehuld, maar we zijn er nog steeds van overtuigd dat de onderdelen zelf wel kloppen. Daarom gebruikten we het beeld van de Legodoos: we weten wat de bouwblokken zijn, maar omdat de instructie ontbreekt, kunnen we de hybride bank nog niet bouwen
Dat was zes maanden geleden. Inmiddels zijn we een paar maanden verder en hebben we een hoop geleerd, mede dankzij een denktank van specialisten die zich met verwante zaken bezighoudt. Denk aan innovatie in de financiële sector, parallelle valuta, duurzame economie en regionale uitwisseling. Deze specialisten dachten mee over het concept van de Hybride Bank.
Denktank
De denktank kon zich wel vinden in het Legodoos-model, maar wist toch een aantal onderdelen aan te scherpen. Van ‘bankrekening’ hebben we bijvoorbeeld ‘boekhouding’ gemaakt. Dat lijkt wellicht arbitrair, maar boekhouding beschrijft beter wat de bedoeling van dit element is, namelijk het ‘bijhouden van wederkerigheid’, zoals een van de denkers het verwoordde. (Het boek Schuld, de eerste 5000 jaar van Graeber gaat hier diep op in.)
Ook de Legodoos zelf moest het ontgelden. Eigenlijk is het niet zo dat je met het in elkaar zetten van de onderdelen een werkende hybride bank hebt, zoals de analogie suggereert. De doos blijkt eerder een ‘arena’ te zijn, waar potentiële zakenpartners elkaar ontmoeten om een transactie te doen. Daarbij hebben ze alle elementen nodig om een transactie te laten plaatsvinden, waaronder een boekhouding, waarden en waardebepaling.
Spelregels
In plaats van naar de bouwinstructie bij de Legodoos zoeken we dus eigenlijk naar de spelregels die gelden in de transactie-arena.
In de traditionele handelsarena kennen we de spelregels wel. In de zakelijke markt (de arena) weten we hoe een aanbesteding werkt, hoe prijsonderhandelingen (waardebepaling) verlopen en hoe je moet factureren en betalen (boekhouding). In de consumentenmarkt kennen we de spelregels ook: het is ongebruikelijk in een supermarkt of kledingwinkel (de arena) te onderhandelen over prijzen (waardebepaling), en betalen doe je cash of met pin meteen bij de kassa (boekhouding). We doen alsof ‘duur’ en ‘waardevol’ hetzelfde zijn, maar de prijzen die een winkel hanteert zijn gebaseerd op commerciële belangen en hebben nauwelijks of geen relatie met de intrinsieke waarde van een product (waarde).
Maar hoe werkt het in de hybride transactie-arena? Er zullen verschillenden boekhoudingen naast elkaar nodig zijn voor de verschillende waarden waarmee gehandeld wordt. Het verschil tussen prijs en waarde zal waarschijnlijk kleiner zijn, of helemaal niet bestaan. De waardebepaling zal openlijk subjectief zijn, want we geven eerlijk toe dat niet iedereen alles even waardevol vindt. Maar hoe het precies zit weten we nog niet. Wordt vervolgd, dus.
Jos Reinhoudt is werkzaam bij MVO Nederland en tevens gemeenteraadslid voor GroenLinks in Nijmegen. Bovendien werkt hij onder de naam Duurzame Denkkracht als zelfstandig adviseur. In het NBM project is hij projectleider Hybride Bankieren.
Op 18 juni a.s. vindt in het hoofdkantoor van de ABN AMRO te Amsterdam van 13.00 tot 17.00 uur een seminar plaats over Hybride Bankieren.
Inschrijfkosten bedragen € 10,-- en worden bij afmelding niet gerestitueerd.
Aanmelden kan binnenkort via de website www.nieuwebusinessmodellen.nl. Er is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar en vol is vol.
Wanneer u verzekerd wilt zijn van een plaats, kunt u zich alvast laten registreren door een mail met uw NAW gegevens te sturen naar Ine Nijland ([email protected]).
Wanneer de inschrijving zal worden geopend, krijgt u als eerste een mail om u aan te melden en via iDeal te betalen.
