Klimaatverandering wordt grootste bedreiging van de economie

De economische en politieke polarisatie zal dit jaar toenemen. Wereldleiders, bedrijven en beleidsmakers moeten meer dan ooit de handen in elkaar slaan om de ernstige bedreiging voor ons klimaat, onze leefomgeving, de volksgezondheid en technologische systemen een halt toe te roepen. Dat wijst op een duidelijke behoefte aan een aanpak waarbij meerdere belanghebbenden de risico's beperken, terwijl de wereld niet kan wachten tot de geopolitieke beroering wordt beteugeld. Dat zijn de conclusies van het Global Risks Report 2020 (Rapport over de wereldwijde risico's in 2020) van het World Economic Forum.

In het rapport wordt voorspeld dat er het komende jaar meer binnenlandse en internationale verdeeldheid zal zijn en dat de economie zal vertragen. Geopolitieke onrust stuwt ons naar een ‘onstabiele’ unilaterale wereld waarin er sterk wordt gewedijverd om de macht, terwijl bedrijfs‑ en regeringsleiders zich dringend moeten toespitsen op samenwerking om de gemeenschappelijke risico's aan te pakken. 

Grootste zorgen van experts

Er werd aan meer dan 750 internationale experts en besluitvormers gevraagd om hun grootste bezorgdheden te rangschikken volgens de waarschijnlijkheid en impact. 78% zei dat ze verwachten dat de “economische confrontaties” en “binnenlandse politieke polarisatie” zullen toenemen in 2020. 

Dat zou catastrofaal zijn, vooral voor de aanpak van urgente uitdagingen zoals de klimaatcrisis, het verlies van biodiversiteit en de recorddaling van het aantal diersoorten. Het rapport wijst op de noodzaak dat beleidsmakers doelstellingen voor het beschermen van de aarde moeten koppelen aan doelstellingen voor het stimuleren van de economie. Daarnaast moeten bedrijven het risico op potentieel rampzalige verliezen in de toekomst vermijden door zich aan te passen aan wetenschappelijk gebaseerde doelstellingen. 

De wereldwijde risico's in de tienjarige vooruitblik van de enquête, die worden gerangschikt in een top vijf volgens hun waarschijnlijkheid, hebben voor het eerst alle vijf te maken met het milieu. Het rapport luidt het alarm omtrent: 

1. Extreme weersomstandigheden met ernstige schade aan eigendommen, infrastructuur en dodelijke menselijke slachtoffers.
2. Overheden en bedrijven slagen er niet in de klimaatverandering te beperken en zich eraan aan te passen. 
3. Door de mens veroorzaakte milieuschade en milieurampen, inclusief milieucriminaliteit zoals olielekken en radioactieve besmetting. 
4. Een ernstig verlies van biodiversiteit en een ineenstorting van (aquatische of terrestrische) ecosystemen met onomkeerbare gevolgen voor het milieu, wat leidt tot een grote uitputting van de grondstoffen voor de mensheid en industrieën.
5. Grote natuurrampen zoals aardbevingen, tsunami's, vulkaanuitbarstingen en geomagnetische stormen. 

Geen tijd meer

Daar wordt aan toegevoegd dat er niet genoeg tijd zal zijn om de meest dringende economische, milieugerelateerde en technologische uitdagingen aan te pakken, tenzij belanghebbenden zich aanpassen aan de “historische machtsverschuiving van vandaag” en aan de geopolitieke onrust, en zich tegelijkertijd voorbereiden op de toekomst. Dat geeft aan waar de acties door bedrijven en beleidsmakers het hardst nodig zijn. 

“Het politieke landschap is gepolariseerd, het zeeniveau stijgt en de klimaatbranden woeden. Dit is het jaar waarin wereldleiders de handen in elkaar moeten slaan met alle sectoren uit de maatschappij om onze samenwerkingssystemen te herstellen en te versterken, niet alleen voor voordelen op korte termijn maar ook om diepgaande risico's aan te pakken”, zei Borge Brende, Voorzitter van het World Economic Forum. 

Het Global Risks Report maakt deel uit van het Global Risks Initiative, dat belanghebbenden samenbrengt om duurzame, geïntegreerde oplossingen te bedenken voor ’s werelds meest dringende uitdagingen.

Systeemdenken  is vereist om het hoofd te bieden aan de dreigende geopolitieke en milieurisico's, en aan bedreigingen die anders niet zouden worden opgemerkt. In het rapport van dit jaar wordt expliciet gefocust op de impact van de toenemende ongelijkheid, de tekortkomingen in het huidige beleid omtrent technologie en de gezondheidssystemen die onder druk staan. 

John Drzik, Voorzitter van Marsh & McLennan Insights, zei: “Bedrijven worden steeds meer onder druk gezet door investeerders, regelgevende instanties, klanten en werknemers om te tonen dat ze veerkrachtig reageren op de groeiende klimaatvolatiliteit. Wetenschappelijke vooruitgang houdt in dat er nu nauwkeurige modellen kunnen worden gemaakt van klimaatrisico's die beter kunnen worden geïntegreerd in risicobeheerstrategieën en bedrijfsplannen. Spraakmakende gebeurtenissen, zoals de recente bosbranden in Australië en Californië, zetten nog meer druk op bedrijven om actie te ondernemen wat betreft de klimaatrisico's. Tegelijk hebben ze te kampen met grotere geopolitieke uitdagingen en cyberrisico's.”

Jongeren meest ongerust

Jongere generaties zijn nog meer verontrust over de toestand van de planeet. In het rapport wordt aangehaald hoe de risico's worden gezien door mensen die werden geboren na 1980. Zij schatten de milieurisico's hoger in dan de andere respondenten, zowel op korte als op lange termijn. Bijna 90% van deze respondenten zijn van mening dat “extreme hittegolven”, “de vernietiging van ecosystemen” en “de impact van vervuiling op onze gezondheid” erger zullen worden in 2020. Respectievelijk 77%, 76% en 67% van de respondenten van andere generaties delen die mening. Ze denken ook dat de impact van milieurisico's tegen 2030 rampzaliger en waarschijnlijker zal worden. 

Menselijke activiteit heeft  al geleid tot een verlies van 83% van alle wilde zoogdieren en de helft van de planten – die de basis vormen voor onze voedselketens en gezondheidssystemen. Peter Giger, Group Chief Risk Officer van Zurich Insurance Group waarschuwde voor de dringende noodzaak om ons sneller aan te passen opdat de ergste en onomkeerbare gevolgen van klimaatverandering worden vermeden en zegt dat we meer moeten doen om de biodiversiteit op onze planeet te beschermen: 

“Ecosystemen met een grote biodiversiteit vangen grote hoeveelheden koolstof op en bieden enorme economische voordelen die volgens de ramingen $33 biljoen waard zijn, het equivalent van het BBP van de VS en China samen. Het is cruciaal dat bedrijven en beleidsmakers sneller overschakelen op een koolstofarme economie en duurzamere bedrijfsmodellen. We zien nu al dat bedrijven ten onder gaan wanneer ze hun strategieën niet afstemmen op beleidswijzigingen en de veranderende voorkeuren van hun klanten. Overgangsrisico's zijn een realiteit en iedereen moet zijn steentje bijdragen om ze te beperken. Het is niet alleen wenselijk vanuit een economisch perspectief, we zijn het gewoon aan onszelf verplicht”, zei hij. 

Het Global Risks Report 2020 kwam tot stand met de onschatbare steun van de Global Risks Advisory Board van het World Economic Forum. Ook de continue samenwerking met de strategische partners van het Forum, Marsh & McLennan, Zurich Insurance Group, de academische adviseurs van de Oxford Martin School (University of Oxford), de National University of Singapore en het Wharton Risk Management and Decision Processes Center (University of Pennsylvania) droeg bij aan het rapport.

Over het Global Risks Report

Er werd de respondenten gevraagd om de volgende zaken te beoordelen: (1) de waarschijnlijkheid dat een wereldwijd risico zich voordoet in de loop van de volgende 10 jaar, en (2) de ernst van de impact op wereldwijd niveau als dat risico zich ook werkelijk voordoet. 

Dit is de top 5 van risico's, gerangschikt volgens hun waarschijnlijkheid, tijdens de volgende 10 jaar: 

1. Extreme weersomstandigheden (bv. overstromingen, stormen enz.)
2. Er niet in slagen de klimaatverandering te beperken en ons eraan aan te passen
3. Grote natuurrampen (bv. aardbevingen, tsunami's, vulkaanuitbarstingen, geomagnetische stormen)
4. Groot verlies van biodiversiteit en ineenstorting van ecosystemen
5. Door de mens veroorzaakte milieuschade en milieurampen

Dit is de top 5 van risico's, gerangschikt volgens de ernst van de impact, tijdens de volgende 10 jaar: 

1. Er niet in slagen de klimaatverandering te beperken en ons eraan aan te passen
2. Massavernietigingswapens
3. Groot verlies van biodiversiteit en ineenstorting van ecosystemen
4. Extreme weersomstandigheden (bv. overstromingen, stormen enz.)
5. Watercrises

Wereldwijde risico's zijn geen geïsoleerde risico's. Daarom werd aan de respondenten gevraagd om het verband tussen twee wereldwijde risico's te beoordelen. 

De meest verwante wereldwijde risico's zijn: 

1. Extreme weersomstandigheden + er niet in slagen de klimaatverandering te beperken en ons eraan aan te passen
2. Grootschalige cyberaanvallen + instorting van kritieke informatiestructuur en -netwerken
3. Hoge structurele werkloosheid of onvoldoende werkgelegenheid + nadelige gevolgen van technologische vooruitgang
4. Groot verlies van biodiversiteit en ineenstorting van ecosystemen + er niet in slagen de klimaatverandering te beperken en ons eraan aan te passen 
5. Voedselcrises + extreme weersomstandigheden

Risico's op korte termijn: percentage respondenten dat denkt dat een risico zal toenemen in 2020:

1. Economische confrontaties = 78,5%
2. Binnenlandse politieke polarisatie = 78,4%
3. Extreme hittegolven = 77,1%
4. Vernietiging van ecosystemen met natuurlijke grondstoffen = 76,2%
5. Cyberaanvallen: infrastructuur = 76,1%