Het is de bedoeling dat Nederland in 2050 volledig circulair is. Een circulaire economie, waarin alle grondstoffen worden hergebruikt zonder dat er afval bij ontstaat, kan abstract en ver weg klinken. Toch kunnen we circulaire principes ook dichtbij ervaren. Bijvoorbeeld in de keuken.
Demontabele huizen, fietspaden van gerecycled plastic en refurbished smartphones. Het zijn voorbeelden van innovatieve circulaire initiatieven. In Nederland zijn er zo’n 1.500 vernieuwende producten, diensten, platforms en businessmodellen die zich inzetten om grondstoffen optimaal te hergebruiken en afval te verminderen. Dat meldde het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) eerder dit jaar op basis van een inventarisatie.
Het PBL constateert ook dat circulaire koplopers serieuze obstakels moeten overwinnen. Een ander recent rapport, dat Circular Economy in januari presenteerde tijdens de top van het World Economic Forum in Davos, komt tot vergelijkbare conclusies. Volgens The Circular Gap Report 2019 is de wereldwijde economie slechts voor 9 procent circulair en maken overheden nog onvoldoende gebruik van circulaire principes in hun klimaatbeleid. Tegelijkertijd zijn consumenten niet goed op de hoogte van de circulaire ontwikkelingen. Uit een peiling onder ruim 1.000 Nederlanders komt naar voren dat 75 procent van de consumenten nog nooit heeft gehoord van de circulaire economie. Nog eens 9 procent weet niet precies wat de term inhoudt.
Circulaire start-ups versnellen
De abstractie van de concept van circulaire economie maakt het voor ondernemers en consumenten nogal eens ingewikkeld om ermee aan de slag te gaan. Daarom ondersteunt EIT Climate-KIC – de Europese kennis- en netwerkorganisatie die innovaties stimuleert die klimaatoplossingen en economische impact realiseren – onder andere studenten, young professionals en start-ups om hun ideeën om te zetten in acties. Via educatie- en ondernemersprogramma's krijgen jonge talenten alle kennis en vaardigheden in handen om een bijdrage te leveren aan de transitie naar een circulaire economie.
Sinds de oprichting in 2010 versnelde EIT Climate-KIC wereldwijd 1.500 start-ups en deden ruim 17.000 studenten mee aan de opleidingsprogramma's, vertelt Gareth Wakeling van EIT Climate-KIC Benelux. Recent nam een nieuwe lichting studenten uit heel Europa het diploma van het EIT Master Label in ontvangst. Het programma geeft Master-studenten de mogelijkheid om tijdens hun opleiding aanvullende colleges, workshops en masterclasses over klimaatwetenschap, klimaatinnovatie en ondernemerschap te volgen. "Het EIT Master Label is een unieke manier om high potentials vanaf het moment dat zij hun loopbaan starten, te betrekken bij de klimaatinnovaties die de samenleving nu nodig heeft."
Piece of Plate
In het programma van het EIT Master Label houden studenten zich onder andere bezig met de vraag hoe we mensen meer kunnen laten nadenken over de gevolgen van klimaatverandering - en hoe enthousiasme ontstaat voor de oplossingen om de negatieve effecten tegen te gaan, zoals circulaire diensten en producten. Réka Gugán, die aan Wageningen University & Research studeerde en vorig jaar het EIT Master Label behaalde, is met het vraagstuk aan de slag gegaan via haar eigen bedrijf. Piece of Plate organiseert circulaire kookworkshops. Wakeling: "Gugán is op een missie om ons te stimuleren tot een planeetvriendelijke manier van koken. Piece of Plate is een inspirerend voorbeeld van hoe de circulaire economie er in ons dagelijkse leven uit kan zien."
In een circular cooking challenge van Piece of Plate gaan de deelnemers in groepjes aan de slag om een zo circulair mogelijke maaltijd te bereiden. Centraal daarin staan plantaardige ingrediënten en voedingsmiddelen die normaal gesproken als afval worden gezien, zoals groenten en fruit die een beetje beschadigd zijn.
"Een circulaire maaltijd kan elegant, simpel en betaalbaar zijn - en lekker natuurlijk", zegt Gugán over de challenge. Maar het gaat haar om veel meer dan koken. "We moeten ook kanttekeningen durven plaatsen bij de status-quo en beseffen dat we allemaal de mogelijkheid hebben om het verschil te maken. Voor een circulaire economie is een holistische benadering van onze alledaagse keuzes noodzakelijk." Met holistisch bedoelt Gugán dat bij alle aspecten van ons dagelijkse leven – van de spullen die we kopen tot de reizen die we maken – vragen over circulariteit te stellen zijn.
Circulair is fun
Réka Gugán's werk is een goede illustratie van EIT Climate-KIC's visie op de circulaire economie, zegt Wakeling. "Piece of Plate maakt het concept van de circulaire economie heel tastbaar. Een circular cooking challenge laat mensen ervaren dat circulaire principes heel simpel, concreet en fun kunnen zijn."
Met het EIT Master Label – en de Summer Schools die studenten in vijf weken op weg helpen om hun eigen onderneming te starten – ondersteunt EIT Climate-KIC jonge talenten zoals Gugán om nieuwe avonturen aan te gaan. "Een belangrijk onderdeel van ons werk is om klimaatinnovaties te stimuleren, dat betekent ook dat we duurzame start-ups ondersteunen", zegt Wakeling. "Door educatie en ondernemerschap te combineren, kunnen we deze ondernemers de tools in handen geven om een cruciale rol te spelen in de transitie naar een circulaire economie."
Veranderen door experimenteren
Van zijn eerste circulaire kookles van Piece of Plate heeft Wakeling al veel opgestoken. "Circulair koken begint met het veranderen van je bestaande kookgewoonten. Wat voor de één een nutteloos restje is, kan voor de ander een basisingrediënt zijn voor een heerlijke hoofdmaaltijd", geeft hij als voorbeeld. Daarnaast blijkt flexibiliteit essentieel. "Houd je aan circulaire principes, niet aan het recept uit een kookboek. En experimenteren is een must. Experimenteer met alles! En dat is misschien wel een principe dat niet alleen geldt voor circulair koken, maar voor álle circulaire initiatieven."
Foto's door Iris Joschko
