De internationale gemeenschap wil de luchtvaart klimaatneutraal maken tegen 2050. Een ambitieus doel, maar milieuorganisaties zijn erg sceptisch: er zijn geen ondersteunende maatregelen getroffen en geen tussentijdse doelen aangenomen.
De doelstelling werd goedgekeurd door de ministers van Transport op de vergadering van de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie (ICAO) in het Canadese Montreal.
Maar er bestaat momenteel geen haalbare technologie om de uitstoot van vliegtuigen weg te nemen. En minder vliegen is voor de luchtvaartmaatschappijen en lidstaten van ICAO geen optie. Daardoor leunen luchtvaartmaatschappijen grotendeels op controversiële CO2-compensatieregelingen om de luchtvaart klimaatneutraal te maken.
Netto nul
Tijdens de onderhandelingen drong de klimaatambitiecoalitie, een groep van voornamelijk hoge-inkomenslanden, aan op het netto nuldoel. China en Rusland boden weerwerk.
Ook industriekoepel IATA steunde het doel, ondanks tegenstand van Chinese luchtvaartmaatschappijen.
Tijdens een voorbereidende vergadering van de VN-luchtvaartorganisatie in juli werd netto nul tegen 2050 op de agenda gezet.
De Amerikaanse minister van Transport Pete Buttigieg zei afgelopen week dat het doel “haalbaar is, als we handelen”. Hij riep de vergadering op om de “ICAO volledig te betrekken bij de strijd tegen klimaatverandering”
Minimale ambitie
De vertegenwoordiger van Nieuw-Zeeland schreef dat het doel “de minimale ambitie was waarnaar deze sector zou moeten streven”.
Maar de afgevaardigde van Rusland vertelde de vergadering dat het doelwit “zonder twijfel een onhoudbare last voor de industrie zal betekenen”.
China gebruikte een argument voor klimaatrechtvaardigheid. De delegatie zei dat het netto nul-doel “zou leiden tot discriminerende marktverstoringen in het nadeel van ontwikkelingslanden”.
Ook gaf ze mee dat “China zich krachtig verzet tegen de poging van ontwikkelde landen om hun verantwoordelijkheid voor emissiereducties over te dragen aan ontwikkelingslanden”.
Maar de meerderheid van de landen steunde de netto-nuldoelstelling, en vrijdag (7 oktober) werd de overeenkomst getekend en aangekondigd.
Lachwekkend
“Dit zijn zwaar bevochten onderhandelingen geweest, maar het echte harde werk begint nu om de maatregelen te introduceren die de industrie koolstofarm zullen maken”, zegt Tim Johnson van de Internationale Coalitie voor Duurzame Luchtvaart.
Andere actievoerders zijn kritischer. “Klimaatdoelstellingen zonder bindende verplichtingen voor staten en zonder tussentijdse doelen aannemen is zoals een vliegtuig zonder vleugels bouwen”, zegt Anne Kretzschmar van Stay Grounded.
Volgens Johnson drongen milieugroeperingen in Montreal aan op tussentijdse doelen. Sommige Europese landen en de VS steunden dat voorstel, maar wilden de overeenkomst niet in het gevaar brengen.
Luchtvaartexpert Jo Dardenne van Transport en Milieu vraagt zich af hoe de sector haar doel zou bereiken. “We hebben een ambitieus doel voor de lange termijn aan de ene kant en een slecht compensatieschema (het Carbon Offsetting and Reduction Scheme for International Aviation Of Corsia, red.) aan de andere kant. Stellen dat dit de uitstoot van de luchtvaart tot nul zal terugbrengen, is gewoon lachwekkend”, zegt ze.
Compensatieregelingen
De belangrijkste technologische oplossing van de industrie is het gebruik van “duurzame vliegtuigbrandstoffen”, biobrandstoffen uit plantaardig materiaal.
Maar een recent rapport van de Clean Air Task Force (CATF) waarschuwt dat de teelt van gewassen voor energie een aantal nadelen heeft voor het klimaat. Bovendien kan die teelt niet aan de schaal voldoen die nodig is voor de verwachte toekomstige vraag om de luchtvaart klimaatneutraal te maken.
In plaats daarvan zegt CATF dat regeringen onderzoek moeten doen naar brandstoffen van de volgende generatie, zoals die op basis van schone waterstof. Het zal echter nog jaren duren voor die commerciële toepasbaar zijn.
Luchtvaartmaatschappijen gebruiken volop compensatieregelingen om emissiereducties te claimen. Maar die compensaties, inclusief het Corsia-schema van de ICAO zelf, worden alom bekritiseerd. Onlangs zei de Europese lagekostenmaatschappij Easyjet niet langer gebruik te maken van compensaties en zich in plaats daarvan te concentreren op de vermindering van de eigen uitstoot.
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner Climate Home News
