Het was een kwestie van tijd, maar ze zijn er nu ook echt aangetoond: microscopische stukjes plastic die terechtkomen in organische meststoffen die gebruikt worden in tuinen en landbouwgebieden. Zo komen ze ook in onze voeding terecht. Dat blijkt uit nieuw Duits onderzoek.
Tot nog toe werd aangenomen dat microplastics vooral een probleem voor de oceanen zijn, en de meeste studies bestuderen de impact op het mariene ecosysteem en visbestanden. Maar een nieuwe Duitse studie toont aan dat ze ook voor de voedselketen op land een bedreiging kunnen vormen.
Wetenschappers van de Universiteit van Bayreuth onderzochten organische meststoffen, die in principe milieuvriendelijker zijn dan chemische varianten omdat ze gemaakt zijn op basis van gerecycleerd groenafval. Maar het probleem is dat dat groenafval vervuild raakt met plastic als gezinnen bijvoorbeeld verpakkingen mee in de groene kliko werpen.
Dat groenafval gaat naar verwerkingsinstallaties voor de productie van biogas, en het restafval wordt verwerkt tot organische meststof. Als plasticdeeltjes achterblijven in die meststoffen, vinden ze hun weg naar de bodem en water, blijkt uit de studie in het vakblad Science Advances.
Miljarden microdeeltjes
De wetenschappers onderzochten meststoffen uit verschillende Duitse verwerkingsinstallaties. Ze ontdekten dat die uiteenlopende concentraties van microplastics en vezels bevatten, elk kleiner dan 5 millimeter.
Hoewel de concentraties meestal relatief laag waren - maximaal 150 partikels per kilogram - waarschuwen de wetenschappers dat ze waarschijnlijk in de voedseleten terecht kunnen komen, en uiteindelijk ook in de menselijke consumptie.
Een ton compost bevat immers tussen de 7.000 en 440.000 partikels. Als je weet dat in Duitsland alleen jaarlijks 5 miljoen ton organische mest wordt geproduceerd, kunnen dus verschillende miljarden tonnen plastic in het milieu terechtkomen. Bovendien onderzochten de wetenschappers enkel partikels tussen 1 en 5 millimeter groot. Kleinere partikels werden dus niet meegeteld in de studie, maar kunnen ook een rol spelen.
In afval van huishoudens
De concentratie bleek vooral hoog bij organisch afval van gezinnen. De partikels bestaan dan vooral uit polystyreen of polyethyleen, materialen die vaak gebruikt worden in de verpakking van groenten en andere consumptie-artikelen. De meeste partikels waren nog te identificeren als delen van zakjes of verpakkingen die per toeval in de groenemmer terechtkomen.
Installaties die enkel organisch afval uit de industrie verwerken, tellen dan weer een opvallend hoge concentratie aan polyester. Die partikels zijn waarschijnlijk afkomstig van containers en materialen die gebruikt worden in het transport van grote hoeveelheden fruit en groenten.
Enkel verwerkingsinstallaties van energiegewassen, die speciaal geteeld worden voor de productie van biogas, leverden biomassa zonder plastics. Ook installaties die met dierlijke mest werken, bleken het zeer goed te doen.
Beter scheiden helpt ook
Toch is het niet alleen de oorsprong die van belang is, stellen de auteurs: ook de verwerking van het afval voor de fermentatie en het zeven van het residu kunnen doorslaggevend zijn.
“Met een beetje inspanning is het mogelijk om vreemde voorwerpen zoals plastic, metalen of glas uit de biomassa te halen voor het fermentatieproces. Maar natuurlijk is het nog beter om te vermijden dat die stoffen in het groenafval terechtkomen”, zegt Ruth Freitag, hoogleraar Biotechnologie en hoofdauteur van de studie.
“Organisch afval is een belangrijke grondstof in een circulaire economie en verdient het om intensief gebruikt te worden. Onze studie toont aan dat de vervuiling met plastic vermijdbaar is, maar dan moeten de bevolking en operatoren van de verwerkingsinstallaties verantwoord handelen.”
Lees ook: Dit zijn de hormoonverstoorders die elke dag je gezondheid bedreigen