Hoe weet je of de claim over duurzaamheid of milieuprestatie van een product klopt? Dat is niet eenvoudig. Er bestaan in ieder geval honderden duurzaamheidslabels en die gaan over verschillende duurzaamheidaspecten. Een deel van deze labels claimt ook milieuprestaties. Deze claims kunnen kwalitatief en indirect zijn: beter voor het milieu (bedrijfsclaims)of binnen bepaalde milieugrenzen (Milieukeur) of volgens bepaalde principes die goed zouden zijn voor het milieu (biologisch, circulair, lokaal). Of meer kwantitatief en vergelijkend, zoals Carbon- footprints en Water-footprints. Al deze claims en communicatie-uitingen zijn gebaseerd op berekeningen. Maar deze kunnen behoorlijk verschillen in methodiek, kwaliteit en hoe ze zijn geverifieerd.
Product Environmental Footprint
De Europese Commissie wil dit veranderen en gaf in 2013 het startsein voor een pilot. Sectoren kunnen spelregels opstellen met de Europese Commissie over hoe de milieu-impact van hun producten eenduidig berekend moet worden. Deze berekeningen resulteren in een Product Environmental Footprint (PEF). Uiteindelijk is het idee dat alleen PEF-resultaten gecommuniceerd mogen worden. Hiermee zou het woud van milieulabels en andere communicatie-uitingen over duurzaamheid worden gekapt. Communiceren over milieuprestaties van producten moet dan via deze regels gebeuren. Wie dat niet doet, kan te maken krijgen met nog vast te stellen sancties.
Brede aanpak raakt alle sectoren
25 sectoren en bedrijven neemt deel aan de PEF-pilot: 14 vanuit de non-food en 11 uit foodsectoren. Vooral in de foodsector doen grote bedrijven mee, zoals Nestlé, Spadel, Heineken, Danish Crown en anderen. Voorwaarde voor deelname is dat per sector minimaal 50 procent van de omzet binnen de Europese Unie wordt gerealiseerd. Op die manier wordt gewaarborgd dat de methodiek ook met voldoende draagvlak wordt ontwikkeld.
Deelnemende sectoren aan PEF pilot:
| Batteries and accumulators | T-shirts |
| Decorative paints | Beer |
| Hot and cold water supply pipes | Coffee |
| Household detergents | Dairy |
| Intermediate paper product | Feed for food-producing animals |
| IT equipment | Marine fish (discontinued) |
| Leather | Meat (bovine, pigs, sheep) |
| Metal sheets | Olive oil |
| Footwear | Packed water |
| Photovoltaic electricity generation | Pasta |
| Stationery (discontinued) | Pet food (cats & dogs) |
| Thermal insulation | Wine |
| Uninterruptible Power Supply |
Tegenstrijdige belangen
Niet iedere sector vindt het eenvoudig om tot een eenduidige methodiek te komen. Dit heeft deels te maken met belangen en tegenstrijdige inzichten van de partijen die voor een sector een PEF moeten opstellen. Toch gaat een groot deel van de groep eindigen in 2017 met een PEFCR (Product Environmental Footprint Category Rules) en heeft dan een handboek gemaakt voor eenduidige berekening van milieuprestaties. Dit handboek bevat afspraken over hoe dit te communiceren, business to business en business to consumer.
Hoe dit verder gaat, is nog onduidelijk. Er is beleid op komst, maar hoe dit beleid er precies uitziet, is nog niet bekend. Sommige EU-landen sorteren alvast voor op het komende EU-beleid. Vooral Italië is proactief en probeert het doen van PEF-berekeningen al te verankeren in nationale wetgeving.
Transparante verduurzaming
De gevolgen van een EU-beleid over het communiceren van milieuprestaties, gebaseerd op de PEF methodiek, kunnen zeer groot zijn. Het raakt alle Nederlandse bedrijven en organisaties die communiceren over milieuprestaties van producten. Bedrijven die beweren dat hun product beter is dan een concurrerend product op het gebied van milieu moeten hun huiswerk overdoen. Milieuprestaties moeten eenduidig meetbaar en toetsbaar zijn. Alleen dan kan het verduurzamingsproces via de markt effectief en volwassen worden.
Consument de grote winnaar?
Met de smartphone in de hand is de consument steeds meer emotioneel betrokken bij de duurzame prestaties van voedsel. De consument laat zijn koopgedrag steeds meer leiden door wat hij - bedoeld of onbedoeld - hoort en leest. Naast dierenwelzijn wordt de klimaatimpact van een biefstuk of een pak melk belangrijker. De flexitariër wordt ook een klimatariër.
Wie eerlijk, herkenbaar en transparant vertelt over zijn product, wint het hart van de consument. Hier ligt een taak voor zowel merkfabrikanten als private label-fabrikanten in samenwerking met de retailer.
De PEF levert hier een bijdrage aan, mits de uitkomsten voor de consument intuïtief te gebruiken en te interpreteren zijn. Of het leidt tot een sanering in het enorme aantal keurmerken is de vraag, maar een heldere reeks afspraken is in ieder geval een belangrijke stap in die richting.
Deze blog is geschreven in samenwerking met Hans Blonk, directeur van Blonk Consultants. Hij was in de afgelopen drie jaar nauw betrokken bij de ontwikkeling van PEFCRs
