Ook Lageweg kan MVO geen toekomst geven
In een artikel op Duurzaamnieuws.nl werd vorige week uitgebreid beargumenteerd waarom maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO), zoals dat tot nu toe wordt ingevuld, niet die samenleving gaat brengen die we nodig hebben om de crises te keren en om inherent duurzaam te worden.
Willem Lageweg, directeur van MVO Nederland, antwoordt op 20 februari in de nieuwsbrief van zijn organisatie: “Er zijn mensen die het einde van MVO voorspellen. Maar hun argumentatie daarvoor is inconsistent en mager”. Twee regels uit een blogje van zes zinnen, met als kopregel “Grote toekomst voor MVO”. Verder geen spoor van onderbouwing van zijn uitspraak.
Ik denk dat die reactie symptomatisch is voor de manier waarop MVO aan zijn einde komt: door kritiek op MVO, die is gebaseerd op jarenlang wetenschappelijk onderzoek en op nuchtere analyses, zonder enige motivatie af te serveren wek je toch op zijn minst de schijn geen argumenten te hebben om die kritiek te weerleggen.
Bedrijven duurzaam laten worden op basis van vrijwilligheid maakt het proces vrijblijvend. Zo gebeurt het nu en dat is waar MVO voor staat. En dat is precies wat het niet kan zijn wanneer je snel tastbaar resultaat wil bereiken in een fundamenteel duurzame transitie van het bedrijfsleven. Wanneer en hoe we die transitie realiseren, daar hoort de discussie over te gaan. Voor mij, en voor veel ondernemers, burgers en consumenten, horen daar duidelijke regels bij voor wat echt niet meer kan.
Wie de samenleving werkelijk duurzaam wil maken gaat die discussie aan, niet uit de weg. Die legt uit waarom het hebben van een vage ambitie beter zou zijn dan het stellen van concrete doelen of het aannemen van wetten en regels die onduurzaam gedrag buiten de wet stellen. Zoals dat in het verleden is gebeurd met fabrikanten die levensgevaarlijke gifstoffen de lucht, het water en de bodem injoegen. Nu gaat het om productieprocessen, economische structuren én financiële praktijken die onze complete ecosystemen aantasten en de economie om zeep helpen. En de inperking daarvan zou je aan de markt moeten overlaten?
Peter Fleming en Marc Jones laten in hun recente boek zien dat een duurzame transitie vaak helemaal de bedoeling niet is van bedrijven. MVO wordt vooral ingezet door grote ondernemingen om hun (financiële) winst en hun marktaandeel te vergroten. Dat zijn knappe staaltjes van greenwashing, want de uitgangspunten van duurzaamheid zijn van nature strijdig met de bedrijfsbelangen zoals die in de neo-liberale definitie van de markt worden beschreven.
Aan de andere kant is het een andere soort van marktwerking, die in darwinistische zin, die haar overlevers aanwijst. De huidige markt speelt zich af in het economische domein van aandeelhouders, consumenten, leveranciers en geldschieters. Maar het zijn de ecologische randvoorwaarden als klimaatverandering, grondstofschaarste en watergebrek, en in het kielzog mogelijk ook een maatschappelijke transformatie van onderop die gaan uitmaken welke bedrijven er overleven. Een onderneming als DSM doet daarom niet aan MVO, juist omdat ze is gericht op aanpassing en voortbestaan in een snel veranderende omgeving. Je overleeft alleen maar als je harde duurzame doelen binnen een overzienbare tijdspanne realiseert.
De echte uitdagingen van de duurzame transitie staan dan ook in schril contrast met de oneliners, die MVO Nederland haar leden laat plaatsen op de webpagina’s van het met koninklijke fanfare ingezette programma Ambitie2020.nl. Van Dale beschrijft het begrip ambitie met de woorden eerzucht, streven en begeerte. Maar als het water stijgt heb je weinig aan de ambitie om te overleven. Dan moet je kunnen zwemmen.
Zie ook: Het einde van MVO, hoe lang nog?
Meer artikelen uit de categorie: Opinie
Natuurlijk moeten we streven naar het einde van MVO. MVO is in haar huidige vorm een gedrocht en dat kan ook niet anders. De eencelligen die uiteindelijk de mens heeft voortgebracht zagen er ook niet uit. MVO is dan ook niet meer dan een stapje op de trede van wat management uiteindelijk dient te worden. En in dit management dient geintegreerd te zijn die zaken die we nog graag apart zien zoals financieel management, milieu management, kwaliteitsmanagement, etc., etc., etc.
Eigen en gezamenlijke verantwoordelijkheid.
Beste Pieter, hartelijk bedankt voor je goede kritische analyse. Het is precies zoals je concludeert: maatschappelijk verantwoord ondernemen is tegenstrijdig aan een naar winst strevende onderneming. Winst betekent geld overhouden, nadat alle andere uitgaven voor dat jaar gedaan zijn. Hoe zinnig is winst voor een economie in een samenleving, waar geld dient te rouleren om de samenleving goed te laten functioneren? Geld apart leggen voor een moment dat het even niet gaat??? Hoe zinnig is de hoogte van het salaris van de directie en het dividend van de aandeelhouders ten opzichte van betalende klant/consument. Het is tijd voor een cultuurverandering.Het is niet Willem Lageweg, directeur van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen(MVO) Nederland die ons de weg moet wijzen. Wij zijn het zelf: u en ik en allen die geïnteresseerd zijn in een goed functionerende samenleving, waarbij elk individu zijn of haar verantwoordelijkheid draagt voor het welslagen gezamenlijke doel. Een belangrijk uitgangspunt is dat iedereen elkaar in Nederland en wereldwijd met respect behandeld. Er wordt voedsel geproduceerd met respect voor alle bewoners van de Aarde en alle(natuurlijke)onderdelen van ons eco-systeem. Het doel is om gezamenlijk (alle aardbewoners(Flora en Fauna)nog vele jaren op een gezonde manier op deze aarde te laten vertoeven zonder angst voor vernietiging. Leven (bijvoorbeeld Snel geld verdienen) ten koste van anderen is hierbij geen optie. Onze grootste uitdaging is gezamenlijk overleven door het zoeken naar het evenwicht van voortbestaan zonder alle levende wezens op te eten. Gezamenlijk onderzoek naar de juiste voedingsmiddelen, die de mens en andere zoogdieren naar behoren kunnen voeden met een gemiddelde leeftijd van 90 jaar of ouder. Een gezamenlijke gezinsplanning wereldwijd kan een ieder heel wat leed besparen. Een gezamenlijk wereldwijd productieplan voor huisvesting,zorg,educatie,kleding, voedsel kan het welzijn voor ons allen waarborgen. Dit samen leven is grootste uitdaging aller tijden. Dit Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is een onderdeel van de reis die we ooit met elkaar zijn aangegaan.Het elkaar met respect de weg wijzend in een niet aflatende discussie hoe dit ultieme doel te bereiken. MVO Nederland is één van de marktpleinen, waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Een marktplein waar mensen verschillende waardesystemen met elkaar kunnen vergelijken en samen de beste optie kunnen proberen. MVO Nederland is nog maar net begonnen met allerlei opties in kaart te brengen en partijen met elkaar te laten discussiëren.
Ga vooral meedoen: http://www.mvonederland.nl/
In de nieuwste editie van P+ gaat Willem Lageweg dieper in op de toekomst van MVO: http://www.willemlageweg.nl/2014/02/10/wat-moeten-we-met-mvo/