Politiek klimaat maakt halen Duurzame Ontwikkelingsdoelen steeds moeilijker

Dat veranderende landschap hindert de inspanningen van regeringen en andere betrokkenen, schrijven de auteurs van het rapport. Ze wijzen onder meer op economische recessie, vermindering van de ontwikkelingshulp, de verschuiving van fondsen naar humanitaire noodsituaties, de inkrimping van VN-organisaties vanwege geldgebrek, de opkomst van rechtse regeringen en de ondermijning van multilateralisme.

Het 35 pagina’s tellende rapport verschijnt in de aanloop naar een bijeenkomst van het High Level Political Forum (HLPF) van de Economische en Sociale Raad (Ecosoc) van de VN, van 9 tot 18 juli.

Biodiversiteit

De auteurs stellen dat het “reden tot grote zorg is dat de extreme armoede naar schatting 6 procent zal zijn in 2030.” Daarmee wordt het wereldwijde doel om de extreme armoede tot nul te reduceren niet gehaald, terwijl de honger voor het derde opeenvolgende jaar stijgt.

Tegelijkertijd verslechtert de biodiversiteit in alarmerend tempo. Ongeveer een miljoen soorten is met uitsterven bedreigd, terwijl de uitstoot van broeikasgassen nog steeds toeneemt. Daar komt bij dat de benodigde financiering voor duurzame ontwikkeling onvoldoende op gang gekomen is, het aan implementatiemiddelen ontbreekt en dat instituten niet sterk of effectief genoeg zijn om adequaat te reageren op deze grensoverschrijdende uitdagingen.

Wat betreft de genderdoelen is het zo dat vrouwen minder dan 40 procent van de werknemers vertegenwoordigen, wereldwijd slechts een kwart van de managementposities bezetten en (in een beperkt aantal landen met beschikbare data) gemiddeld 12 procent minder betaald krijgen dan mannen.

Ongeveer een vijfde van de 15 tot 49-jarigen had in de laatste 12 maanden te maken met lichamelijk of seksueel geweld in huiselijke kring.

Gendergelijkheid

“Het is eenvoudigweg onmogelijk om de zeventien SDG’s te halen zonder gendergelijkheid en verbetering van de positie van vrouwen en meisjes”, staat in het rapport.

Jens Martens, directeur van het Global Policy Forum en coördinator van de Civil Society Reflection Group van de Ontwikkelingsagenda voor 2030, zegt in een reactie dat het rapport een “wake-up call” is voor regeringen. “Het laat duidelijk zien dat de meeste regeringen er niet in slagen om de visie van de 2030-Agenda te vertalen in beleid.”

“We delen de conclusie dat multilaterale samenwerking onder druk staat. Erger nog, nationaal chauvinisme en autoritarisme stijgen in een groeiend aantal landen”, zegt hij. Ondanks die sombere perspectieven zijn er echter tekenen die wijzen op verandering, constateert Martens. Als antwoord op de passiviteit van regeringen zijn wereldwijd sociale bewegingen ontstaan, vooral met jongeren en vrouwen als voortrekkers.

Noodzakelijke transformatie

Het VN-rapport laat zien dat structurele transformatie noodzakelijker is dan ooit. Daarvoor zijn versterking van bestuur van onderuit en coherentie nodig. Op wereldwijd niveau, zegt hij, moet de bijeenkomst van het HLPF volgende maand gebruikt worden om de zwakheden van dit orgaan te elimineren en het te transformeren in een Duurzame Ontwikkelingsraad.

Meer coherentie, zegt Martens, geeft de instituten die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van 2030-Agenda en de SDG’s de noodzakelijke financiële middelen en effectieve politieke en wettelijke instrumenten. Op wereldwijd niveau betekent dat een wijziging van de huidige koers waarbij niet-bindende instrumenten en vrijwilligheid centraal staan.

Nieuwe burgerbewegingen

De SDG-top die op 24 en 25 september gepland is bij de Verenigde Naties, en de 75ste verjaardag van de VN in 2020, zijn belangrijke momenten om de wensen van de wereldwijd opkomende bewegingen voor sociale en milieurechtvaardigheid te vertalen in politieke stappen naar een nieuw democratisch multilateralisme, zegt Martens.

Ook Chee Yoke Ling, directeur van het Third World Network, constateert dat de wereld ver verwijderd is van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen. Dat geldt ook voor de doelen van de Conventie inzake Biologische Diversiteit voor de periode 2011 tot 2020, die ook binnen de SDG’s vallen.

“De wereldwijde samenwerking die tot stand kwam in de verdragen van Rio in 1992 over biodiversiteit, klimaat en de strijd tegen verwoestijning is geworteld in het principe van billijkheid als het gaat om de verantwoordelijkheden van rijke en arme landen.” Nu, 27 jaar later, ligt multilateralisme onder vuur, met erosie van deze principes tot gevolg.

Minder kindersterfte

Het rapport komt ook met een positieve noot, namelijk dat er punten zijn waarop wel vooruitgang wordt geboekt. De extreme armoede en kindersterfte zijn in de afgelopen jaren gedaald. Ook de strijd tegen ziekten zoals hepatitis vordert. Het aantal nieuwe chronische HBV-infecties is aanzienlijk gedaald.

Bepaalde doelen op het gebied van gendergelijkheid laten vooruitgang zien, zoals budgettering met aandacht voor genderbeleid. En de toegang tot elektriciteit in de armste landen groeit. Wereldwijd is de arbeidsproductiviteit toegenomen en de werkloosheid is weer op het niveau van voor de financiële crisis. Het aandeel stadsbewoners dat in sloppenwijken leeft, daalt ook.

Roberto Bissio, coördinator van de ngo Social Watch, zegt dat het VN-rapport niet vermeldt dat de armoede in Afrika ten zuiden van de Sahara juist stijgt. Negen van de tien mensen in extreme armoede, zal tegen 2030 naar verwachting daar wonen.