Schoof en Co: iedereen verliest

Premier Schoof en zijn kongsi hebben eindelijk een regeerprogramma geproduceerd. Daarover, samen met informatie uit de miljoenennota, ontstond – natuurlijk –  meteen de nodige commotie. Nu is emotie nooit een goede raadgever als je belangrijke ontwikkelingen wil beoordelen. Dat is een lastige voor iedereen die een duurzame, veilige en klimaatvriendelijke wereld een warm hart toedraagt. Maar dat gaat ook lastig worden voor al die onderbuikstemmers en klimaatontkenners die dit drama in ontwikkeling mede mogelijk hebben gemaakt. Die zien het nog niet. Maar die verliezen ook. Met als resultaat: iedereen boos.

Uiteindelijk gaat (bijna) iedereen verliezen, zeker de gemiddelde burger. Laten we beginnen met de koopkracht. Die zou komend jaar gemiddeld met 0,9% vooruit gaan. Wat betekent dat? Wanneer je van een gemiddeld netto inkomen van ca 3000,- alle vaste lasten aftrekt (zoals huur, energie, ziektekosten, verzekeringen, auto) hou je gemiddeld een vrij besteedbaar inkomen over van ca 750,-  Daarover 0,9% extra betekent een verpletterende 6,75 per maand extra te besteden. Dan moet wel de koffie niet plots duurder worden – wat je als gevolg van klimaatverandering wel moet verwachten. En dan moeten ook de inflatieverwachtingen uitkomen, wat nogal twijfelachtig is met onverwacht hoge loonstijgingen en nog niet bekende prijsstijgingen als gevolg van hogere importtarieven op spullen van Ali tot Tesla. Ook niet ingecalculeerd is de schade van komende gevolgen van klimaatverandering. Wie gaat betalen als je huis onder water staat of verzakt en de verzekering niet meer uitkeert?

Groene groei al uitgefaseerd

Stond groene groei nog in het eerdere hoofdlijnenakkoord, die is zelfs in de naam van een ministerie terecht gekomen, in het regeerakkoord dat er nu ligt is de term vrijwel verdwenen – behalve een vaag kopje in een inleiding waar verder geen invulling aan wordt gegeven. ‘Klimaat’ in de ecologische zin komt in de hele tekst over economie slechts één keer in voor, ‘ondernemingsklimaat’ of ‘financieel klimaat’ maar liefst 14 keer. Zelfs de lippendienst aan klimaatbeleid lijkt onder de bruine verf terecht te zijn gekomen, getuige het afschaffen van de salderingsregeling, het afschaffen van subsidies voor elektrische auto’s, meer gaswinning op de Noordzee, het verlagen van de energiebelasting op gas, geen verplichting meer om een hybride warmtepomp te nemen bij het vervangen van cv-ketel en het laten doorgroeien van Schiphol.

Daar blijft het niet bij. De reservering van 14,5 miljard voor nieuwe kerncentrales (veel te weinig, volgens experts, net genoeg voor een exemplaar) gaat grotendeels ten koste van het ondersteunen van de energietransitie. Dat blijkt nu al. Het vervolg kan zich in twee scenario’s voltrekken: in het ene worden miljarden euro’s uitgegeven aan voorbereidingen voor kerncentrales die uiteindelijk toch niet doorgaan. Dat geld is dan onttrokken aan duurzame projecten en is weggegooid. Het andere is een afronding van het kerntraject, met een enorme overschrijding van kosten en tijd. Gevolg: nog meer schade voor het klimaat en nog veel later pas levering van (veel te dure) energie. (Die het net nog steeds niet aan kan omdat er geen geld meer was voor aanpassing)

Opeenstapeling van negatieve gevolgen

130 gaan rijden op snelwegen helpt klimaat en milieu ook niet, en levert daarnaast extra ongevallen, doden en vertragingen op, die bij elkaar alleen maar negatieve effect opleveren, ook voor de voorstanders.

Zelfs de haalbaarheid van de grote speerpunten van de club van Schoof, asiel en stikstof, is onduidelijk. Het uitroepen van een asielcrisis wordt door juristen onhaalbaar geacht, en de mogelijkheid van het uitsluiten van het parlement ondemocratisch.

Het terugdraaien van maatregelen voor boeren lukt ook al niet. Boeren voelen zich bedrogen en de natuur verstikt verder. Bovendien wordt in Brussel met argusogen gekeken naar de eigenmachtige afwijking van de Europese regels. Daarmee verspeelt Nederland veel goodwill in Brussel. Dat gaat zich ook op ander gebieden wreken.

Bezuinigen op onderwijs ondergraaft de samenleving op de langere termijn. Nog verder bezuinigen brengt het kennisniveau in Nederland zo ver omlaag, dat er van enige vorm van kenniseconomie geen sprake meer kan zijn. Importeren van goed opgeleide mensen wordt onder de nieuwe wetgeving ook steeds lastiger.

Iedereen verliest

Het resultaat van de bruine maatregelensoep van Schoof en Co is dat iedereen verliest.

De burgers, die de financiele tegenvallers op hun bord krijgen die vele malen groter zullen zijn dat de marginale vooruitgang die hen nu wordt voorgetoverd. Nog los van de kosten die uit de hand lopende klimaatverandering gaat veroorzaken. Hun kinderen worden steeds slechter opgeleid, waardoor een baankans in het steeds veeleisender bedrijfsleven verder afneemt. De woningnood sleept zich nog vele jaren voort, omdat – ook weer door klimaatverandering – veel beschikbare percelen uiteindelijk ongeschikt blijken, de bouwkosten toenemen en onvoldoende personeel beschikbaar is.

De bedrijven en ondernemers, die ondanks de financiele voordelen zich onvoldoende kunnen ontwikkelen door personeelsgebrek (door absolute aantallen beschikbare mensen en door kennis mismatch), afnemende bereikbaarheid door toenemende verkeerscongestie en onzekerheid over beschikbaarheid van voldoende en betaalbare energie.

De boeren, die zich hebben laten verleiden door valse beloften en die zich nu geconfronteerd zien met dezelfde maatregelen waar ze juist tegen waren.

De natuur en de democratie, die steeds vaker als niet relevant terzijde worden geschoven.

Het vertrouwen in de overheid. Uitleg overbodig.

Ten slotte de regering zelf. Het onsamenhangende, tegenstrijdige en onmogelijke regeerprogramma faalt niet alleen om problemen op te lossen, het zet uiteindelijk ook de coalitiepartijen tegen elkaar op. Dat leidt waarschijnlijk tot een voortijdig einde van de club. Maar misschien is dat uiteindelijk nog het meest positieve resultaat. Als schemert er altijd nog een ‘van kwaad tot erger’ alternatief. Leuker kan ik het helaas niet maken.

Peter van Vliet