Het kabinet wil per 2021 een vliegbelasting invoeren: een Europese belasting op luchtvaart, een nationale belasting per vliegtuig of een nationale belasting per vertrekkende passagier. De afgelopen tijd zijn deze opties uit het regeerakkoord voor een vliegbelasting verder uitgewerkt en onderzocht. In het najaar zal het kabinet een keuze maken welke variant vervolgens wordt uitgewerkt in een wetsvoorstel. Daarna zal de gebruikelijke wetgevingsprocedure worden gestart. Dat zegt de Rijksoverheid.
CE Delft heeft onderzoek gedaan naar de effecten van vliegbelasting. Uit het onderzoek blijkt dat een belasting op luchtvaart een beperkt, maar positief effect heeft op de Nederlandse welvaart, het BBP en het klimaat. Dat het effect vooralsnog relatief beperkt is, heeft twee redenen. Ten eerste gaat het om een relatief lage belasting. Als gerekend wordt met een opbrengst van 200 miljoen euro gaat het in een van de varianten om een belasting van € 3,80 per passagier binnen Europa en € 22,- bij intercontinentale vluchten.
Ten tweede is er sprake van knellende capaciteitsrestricties op met name Schiphol. Uit het onderzoek blijkt dat de capaciteitsrestricties er toe leiden dat luchtvaartmaatschappijen in de toekomst hun prijzen kunnen verhogen en extra winst gaan maken. Bij de introductie van een belasting op luchtvaart kunnen zij deze extra winst gebruiken om de belasting in belangrijke mate voor hun rekening te nemen, waardoor de belasting naar verwachting niet tot minder vluchten leidt, zo blijkt uit het onderzoek. Zonder restricties komt de belasting volledig voor rekening van de consument en zijn de effecten op vliegverkeer en milieu groter.
Uit het onderzoek blijkt verder dat een heffing per vliegtuig op de korte termijn iets beter scoort dan een belasting per passagier als het gaat om lokale milieueffecten.
Wetgeving
Na de keuze voor een variant in het najaar wordt wetgeving uitgewerkt. Het voornemen is dat de inwerkingtreding van de voorgestelde heffing plaatsvindt op een bij koninklijk besluit te bepalen tijdstip. Dit geeft de nodige flexibiliteit. Als in 2019 of 2020 blijkt dat beter kan worden gekozen voor een andere uitwerking, hoeft een wetsvoorstel niet in werking te treden. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als er tussen het aannemen van de wet en de beoogde ingangsdatum tot Europese afspraken wordt gekomen.
Er wordt echter niet aangegeven of de opbrengst van de vliegbelasting ook rechtstreeks ten goede komt aan klimaatmaatregelen, of dat deze naar de algemene middelen vloeit.
Natuurclubs reageren
De Natuur en Milieufederatie Noord-Holland, Greenpeace en Natuur & Milieu vinden het invoeren van een belasting op vliegtickets een logische en onvermijdelijke stap. “De luchtvaart wordt al jarenlang bevoordeeld door de vrijstelling op allerlei belastingen. Het is niet uit te leggen dat iedereen die vervuilend bezig is, moet betalen, behalve de luchtvaart”, aldus directeur van Natuur & Milieu Marjolein Demmers in een eerste reactie op het rapport van het kabinet over het beprijzen van de luchtvaart.
In het rapport staat dat het belasten van vliegen goed is voor de economie. Demmers: “Hét argument van de luchtvaart tegen een belasting op vliegen is altijd geweest dat het slecht zou zijn voor de economie. Dat is met dit rapport wel ontkracht.” Ook zal er volgens het onderzoek nauwelijks verschuiving van passagiers naar het buitenland zijn, omdat daar al een vliegbelasting bestaat.
CO2-uitstoot
De luchtvaart veroorzaakt nu ongeveer 7% van de Nederlandse CO2-uitstoot. Volgens de milieuorganisaties zal daar weinig in veranderen als de belasting niet hoger wordt dan nu voorgesteld. Demmers: “Uit de berekeningen van het ministerie blijkt bijvoorbeeld dat slechts 5% van de reizigers een andere keuze zal maken als het vliegticket gemiddeld €7,50 duurder wordt. Voor het aantal vluchten zal dat dus weinig uitmaken en dus ook niet voor het klimaateffect van vliegen.”
Pervers besluit VN over CO2-uitstoot
Luchtvaartmaatschappijen kunnen straks fossiele brandstoffen als ‘groen’ gaan meetellen onder het nieuw op te zetten internationale CO2-compensatiesysteem voor internationale luchtvaart (CORSIA). Dat is het gevolg van de invloed van de VS en Saoedi-Arabië. Dat besluit staat haaks op het Nederlandse voornemen voor een vliegtaks en is vanuit milieuoogpunt pervers te noemen. “De regels waar de burgerluchtvaartmaatschappij van de VN (ICAO) toe heeft besloten zijn onacceptabel. Het is tijd dat Nederland en de EU hun tanden laat zien in dit proces,” stellen Europarlementariër Bas Eickhout en Kamerlid Suzanne Kröger.
Kröger: “De internationale luchtvaartsector heeft zichzelf anderhalf jaar geleden het zwakke doel gesteld om vanaf 2020 ‘CO2 -neutraal’ te gaan groeien. Kortom, enkel de jaarlijkse uitstoot boven het niveau van 2020 moet op de een of andere wijze gecompenseerd worden. Waar het op neer komt is dat alle economische sectoren hun uitstoot moeten terugdringen, behalve de internationale luchtvaartsector.”
“Met deze slappe internationale afspraken op luchtvaart gaan we de klimaatdoelen niet redden. Een ding is duidelijk: verdere groei van de luchtvaart (bijvoorbeeld op Lelystad Airport) staat haaks op ambities van Parijsakkoord. Ik verwacht een krachtig signaal van Nederland: de regels worden aangepast, of de EU gaat haar eigen weg,” aldus Suzanne Kröger.