Zwart plastic lepels, spatels en gardes kom je in bijna elke keuken tegen. Uit onderzoek blijkt nu dat daar een geurtje aan zit. Zwart plastic is vaak gemaakt van gerecycled elektronisch afval. Daar zitten stoffen in als brandvertragers en zware metalen. Die kunnen uit het plastic lekken tijdens gebruik en dat kan gezondheidsrisico’s opleveren. Het is maar dat je het weet.
Tijdens het recyclen van plastic uit elektronica kunnen giftige vlamvertragers, zoals gebromeerde (BFR’s) en organofosfaat (OPFR’s) verbindingen in het materiaal terechtkomen.
Vlamvertragers worden veel gebruikt in elektronica om brand te voorkomen en brengen aanzienlijke gezondheidsrisico’s met zich mee, zoals kankerverwekkendheid, hormoonverstoring, neurotoxiciteit en voortplantingstoxiciteit. Door een wereldwijd gebrek aan transparantie en minimale regelgeving rondom het gebruik van deze chemicaliën in elektronica worden ze op grote schaal toegepast. Via recycling kunnen deze stoffen terechtkomen in huishoudelijke producten zoals het zwarte keukengerei, wat leidt tot ongewenste blootstelling aan de schadelijke stoffen. Ze kunnen in voedsel terechtkomen wanneer ze aan hitte worden blootgesteld, zoals tijdens het koken.
Uit recent onderzoek naar vlamvertragers in zwart keukengerei blijkt dat 85% van de geteste producten deze vlamvertragers bevat. Hoewel in eerdere versies de ‘veilige limiet’ voor de stoffen te laag was gesteld (die is nu aangepast), blijft de conclusie dezelfde: de giftige stoffen zitten in alledaagse huishoudelijke producten en dat is zorgwekkend. Omdat zwart plastic vaak van gerecycled materiaal wordt gemaakt, en dat ook niet duidelijk op het product wordt aangegeven is het voor consumenten moeilijk te bepalen of een product veilig is.
Bij een analyse van 203 zwarte plastic huishoudelijke artikelen kwamen de volgende belangrijke bevindingen naar voren:
- 85% van de onderzochte producten bevatte vlamvertragers, met concentraties tot 22.800 mg/kg.
- Gevonden chemicaliën zijn onder andere de verboden vlamvertrager deca-BDE en vervangende stoffen zoals DBDPE en TBPP-TAZ, evenals 2,4,6-TBP, dat ook in moedermelk is aangetroffen.
- Styreen-gebaseerde plastics, die vaak in elektronica worden gebruikt, bevatten aanzienlijk hogere niveaus van vlamvertragers dan andere plastics zoals polypropyleen of nylon.
- Keukengerei gemaakt van besmet zwart plastic kan zorgen voor een dagelijkse inname van BDE-209 van 34.700 ng/dag, wat hoger is dan blootstelling via stof en voeding.
Wat kun je zelf doen
Om deze risico’s te vermijden raden experts aan zwarte plastic keukenartikelen te vervangen, vooral die in contact komen met hitte, zoals spatels en roerlepels. Hitte verhoogt de kans dat chemicaliën vrijkomen, vooral tijdens het koken met olie, omdat olie fungeert als oplosmiddel voor deze chemicaliën. Daarnaast wordt geadviseerd geen zwarte plastic containers te gebruiken om voedsel in op te slaan, op te warmen of in de magnetron te zetten, omdat hitte de problemen verder vergroot.
Veiligere alternatieven zijn keukengerei van hout, roestvrij staal of siliconen. Houten keukengerei is betaalbaar en duurzaam, maar mag niet in de vaatwasser. Roestvrij staal is onderhoudsarm en vaatwasserbestendig, maar kan krassen maken op antiaanbakpannen. Siliconen bieden flexibiliteit en hittebestendigheid, waardoor ze ideaal zijn voor het schoonmaken van pannen of werken met hoge temperaturen.
Het vervangen van zwart plastic keukengerei hoeft niet veel te kosten. Goede houten, roestvrijstalen of siliconen keukengerei is al verkrijgbaar voor minder dan €20,-.
