Vlak voordat de halve wereld zich in Glasgow rond de conferentietafels verzamelt om het maar weer eens over het klimaat te hebben, zet Mark Zuckerberg Meta op de kaart, de naam voor het nieuwe moederbedrijf van Facebook dat het Metaverse moet gaan uitrollen. Maar er is veel mis met dat metaverse.
Om kort te gaan, het Metaverse is een virtuele ruimte waarin alles en iedereen digitaal met elkaar verbonden is en met elkaar kan omgaan. En deelnemers kunnen er eigen content in ontwikkelen, zoals eigen games of voorwerpen, om te delen.
Het concept is niet nieuw. Neal Stephenson beschreef het al in 1992 in zijn boek Snow Crash. Bouwstenen voor een allesomvattend Metaverse zijn al overal aanwezig in de vorm van het internet zelf, 3d technologie en Augmented Reality. En het idee spreekt tot de verbeelding.
Een snelle reality check is echter ontnuchterend, want er zijn nogal wat hobbels te nemen en onder aan de streep moeten we ons afvragen of zo’n Metaverse, als het al kan, wel wenselijk is.
Metaverse als atoombom onder het klimaat
Alles digitaal met elkaar verbinden klinkt als heel veel data en heel veel communicatie. En dat is het ook. Onbeschrijfelijk veel. En het creëren, opslaan en verplaatsen van al die data kost heel veel energie. Onwaarschijnlijk veel energie.
Laten we dat eens proberen te benaderen. De meest simpele vergelijking is de stap van 2D naar 3D. Een vierkante meter telt 1 miljoen vierkante millimeter. Een kubieke meter bevat 1 miljard kubieke millimeter. Duizend maal zoveel. Wanneer het gaat om beeld, is er voor elk element waaruit het beeld is opgebouwd, nog informatie nodig over de plaats, de kleur en beweging. De stap van 2D (film) naar 3d (virtual reality) levert dus een explosief groeiende behoefte aan data op.
In het Metaverse is het de bedoeling dat iedereen real time met elkaar kan interacteren. Real time betekent op hetzelfde moment in dezelfde omgeving. Maar die interactie wordt wel aangestuurd vanuit de fysieke wereld. Met deelnemers die over de hele wereld verspreid zijn is dat een uitdaging. De norm is dat voor een goed werkend Metaverse de vertraging van data 1 Ms (milliseconde) mag zijn. Het openen van een simpele website kan nu al tot seconden duren, maar de absoluut snelste tijd ligt rond de 20 Ms. Oftewel, er moeten onnoemelijk veel meer data dan nu minstens 20x sneller over het net worden rondgestuurd.
Natuurlijk wordt er over oplossingen nagedacht. Zoals het verkeer van deelnemers dicht bij elkaar lokaal afhandelen. Daarvoor is het 5G net nodig. Maar ook 5G vergt veel meer energie dan het huidige netwerk.
En dan is er nog de hardware, de computers, telefoons, datacenters, zendmasten en lokale routers. Al die hardware moet ook geschikt zijn voor die enorme toename aan dataverkeer, en de hoge snelheid waarmee dat moet gebeuren. Dat betekent dus een wereldwijde vervanging van een gigantische hoeveelheid kastjes, kabels en elektronica.
Dat beeld wordt in het leven geroepen op een moment dat de energiekosten de pan uit rijzen omdat de gastoevoer een beetje stokt en we na corona weer zoals vanouds aan de slag gaan. En ons eigen land kunnen we geen zonne- of windpark meer aansluiten omdat het net vol zit. En nu al kijken we tegen een historische stijging van CO2 uitstoot aan, ondanks alle klimaatpraat.
Op de achterkant van een bierviltje kun je uitrekenen dat het op dit moment gaat om óf het klimaat, óf het Metaverse. Allebei kan in de huidige wereld in elk geval niet.
Hoe veilig is het?
Facebook ligt heftig onder vuur vanwege nepnieuws, opruiing en privacy. De naam Meta suggereert een nieuwe dimensie, die met het Metaverse wordt geopend. Dat betekent voor ieder weldenkend mens ook de mogelijkheid van een nieuwe dimensie in data verzamelen, privacy problemen en regelrechte veiligheid voor het fysieke bestaan. En dus een bedreiging voor een duurzame samenleving.
Die risico’s zijn heel reëel. Het Metaverse moet worden gevoed met veel realtime data van de deelnemers om te kunnen werken. Die data komen van verschillende apparaten die deze gaan verzamelen. Vooral beeld, door middel van smart brillen bijvoorbeeld. Of smart watches; niet toevallig zit er op de nieuwe smartwatch van Facebook een camera…. Wie kan er nog controleren wat er met die data gebeurt wanneer ze eenmaal in het Metaverse rondgaan?
Naar het schijnt zouden realtime data niet worden opgeslagen. Althans niet door Meta. Maar we weten onderhand wel hoe waterdicht digitale systemen zijn, en hoe betrouwbaar de bv Zuckerberg.
Maar het niet opslaan van realtime data maakt van het Metaverse een ideaal communicatiemiddel voor criminelen en terroristen. Die gebruiken nu al online games om hun boodschappen in het geniep uit te wisselen.
Ten slotte, in dit perspectief misschien niet eens het aller dringendst, de psychologische gevolgen voor deelnemers als gevolg van online agressie en misbruik, wat nog veel indringender wordt dan nu al het geval is.
Past het Metaverse in een duurzame wereld?
Er zijn waarschijnlijk ook wel positieve kanten van het Metaverse te bedenken. Daar gaan we zeker nog naar kijken. Maar in een wereld waarin duurzaamheid en het klimaat onder grote druk staan, en velen al vrezen voor het voortbestaan van de samenleving in haar huidige vorm en voor de veiligheid van grote groepen mensen, hebben we even geen behoefte aan ondoordachte projecten die ons helemaal over de klip kunnen jagen.
In het verleden heeft plotse vernieuwing wel vaker tot onverwachte en ongewenste bijwerkingen geleid. Veel van de te verwachten problemen rond het Metaverse kunnen we nu dus al van ver zien aankomen. Maar ja, dat zagen we met klimaatverandering ook. We zien ook hoe dat verloopt. In dat licht voorspelt Metaverse vooral metaproblemen.
