Duurzame labels zouden consumenten moeten helpen bij het nemen van milieuvriendelijke beslissingen. Maar certificering staat meer duurzaamheid eigenlijk in de weg en zouden fors moeten worden aangepast, stelt een nieuw rapport van de Changing Markets Foundation.
Die onderzocht of vrijwillige certificeringsregelingen voor vis, schaal- en palmolie de consument helpen aan duurzame producten. In de overgrote meerderheid van de gevallen ontbrak het bewijs van de voordelen van de regelingen, terwijl het rapport veel gevallen aan het licht bracht hoe ze juist bescherming bieden aan bedrijven die het milieu vernietigen.
"Certificeringsprogramma's schieten tekort in het beschermen van milieu en consumenten, die in toenemende mate ethische en duurzame keuzes willen maken. Het is tijd voor een serieuze heroverweging over hoe we duurzaamheid bereiken omdat het huidige systeem faalt", zei Nusa Urbancic, Campaigns Director bij Changing Markets. Het onderzoek bekeek een reeks vrijwillige initiatieven die een bedrijf, product of dienst met een duurzaamheidlabel. Die varieren van productlabels (zoals het Marine Stewardship Council-label voor duurzame vis) tot branchebrede initiatieven gericht op het verbeteren van de milieuprestaties van een sector als geheel (zoals de Higg-index in textiel).
In het rapport wordt geconcludeerd dat de regelingen er vooral op zijn gericht om een meerderheid van de spelers uit de sector aan boord te krijgen of om aan de groeiende vraag naar gecertificeerde producten te voldoen. Daarom verlagen zij hun normen voor duurzaamheid.
"De belangrijkste conclusie van dit rapport is dat certificering de weg kwijt is en dat de bijdrage aan het creëren van een meer duurzame wereld minimaal is", zegt het rapport. Er wordt opgeroepen tot afschaffing van de slechtste certificeringsregelingen in de drie sectoren en tot serieuze hervorming van andere, gebaseerd op de principes van transparantie, onafhankelijkheid, holistische benadering en voortdurende verbeteringen.
Het rapport waarschuwt ook dat vrijwillige certificeringsregelingen de sterke overheids- en internationale regelgeving niet mogen vervangen.
Palmolie
Palmolie is nu naar schatting aanwezig in de helft van alle supermarktproducten en een derde van alle biodiesel die in auto's en vrachtwagens in de EU wordt verbrand, maar de productie is een van de belangrijkste oorzaken van ontbossing, uitstoot van broeikasgassen en verlies van habitat voor bedreigde diersoorten zoals orang-oetans, olifanten en neushoorns. Het rapport zegt dat geen van de certificeceringsprogramma's effectief is geweest in het vertragen van ontbossing, veenafvoer of het verlies van biodiversiteit.
Visserij
Industriële visserij heeft de oceaan verwoest: bijna 90% van de wereldwijde visbestanden worden volledig bevist of overbevist. Twee van de grootste certificeceringsprogramma's voor duurzame vis, beheerd door Friends of the Sea en de Marine Stewardship Council, certificeerden in 2015 elk meer dan 9 miljoen metrische ton vis. Maar het rapport constateert dat beide organisaties gecertificeerde visserijen hebben die overbevist zijn, zeer hoge bijvangsten en in sommige gevallen op gespannen voet met de nationale wetgeving.
Textiel
De textielindustrie gebruikt een kwart van de chemicaliën in de wereld en heeft 20% van de industriële watervervuiling de schuld gegeven, waardoor het de op één na grootste vervuiler van zoet water op aarde is. Het rapport constateert dat ondanks de toename van certificeringsinitiatieven er geen overkoepelend plan is dat de duurzaamheid in de hele toeleveringsketen effectief aanpakt en dat er een acuut gebrek aan transparantie is in enkele van de meest gebruikte regelingen.
De belangrijkste aanbevelingen van het rapport zijn:
- De slechtste schema's in de drie onderzochte sectoren moeten worden afgeschaft omdat ze tot verwarring en "label shopping" leiden, wat de ambitie van certificering in het algemeen tenietdoet.
- Certificeringsregelingen moeten ambitieus zijn en geen verschillende modules ontwikkelen met verschillende vereisten om te voldoen aan de prioriteiten van verschillende bedrijven.
- De meeste regelingen moeten uitgebreider worden en gericht zijn op de gehele levenscyclus van het product
- Regelingen moeten selectief zijn over hun lidmaatschap, met hoge instapvereisten.
- Hervorming moet gebaseerd zijn op transparantie, onafhankelijkheid, een holistische benadering met hoge traceerbaarheid en een drang naar voortdurende verbetering.
Bij gebrek aan goede certificeringsregelingen kunnen overheden, bedrijven en consumenten maatregelen nemen om duurzaamheid te bevorderen, zoals: prioriteit geven aan kleinschalige duurzame visserij; vaststelling en handhaving van mariene reservaten en wetenschappelijke vangstquota; invoering van een moratorium op ontbossing en veenafvoer in de palmoliesector en vaststelling van een nul-tolerantiebeleid voor vervuiling en grotere transparantie van de toeleveringsketen in de textielsector, bijvoorbeeld door toepassing van de due diligence-wetgeving.