Met Europese steun bouwen inheemse dorpen in Guatemala hun eigen lokale waterkracht centrales. Daardoor voorzien ze in hun eigen energie. Maar grote energiebedrijven, onder meer uit Europa, zien dat niet altijd zitten.
In de bergachtige streek rond Uspantán, in het noordwesten van Guatemala, wonen voornamelijk Mayavolkeren zoals de Ixil, die zwaar getroffen zijn door de burgeroorlog van 1960-1996. In de afgelegen dorpen voorziet de overheid amper in publieke basisvoorzieningen.
Huishoudens worden voornamelijk verlicht met kerosinelampen en kaarsen. De bouw van een waterkrachtcentrale door de Maya-gemeenschap '31 de Mayo' in Zona Reina was dan ook noodzakelijk.
Huiswerk maken
Na 31 de Mayo volgden drie andere dorpen, waardoor een duizend families in de regio nu zelf instaan voor hun stroom. “Nu we elektriciteit hebben, kunnen we doen wat we willen; de kinderen komen thuis van school en kunnen hun computers aansluiten en hun huiswerk maken”, aldus Zaida Gamarro.
Ook de lokale economie heeft baat bij het nieuwe stroomnet, met de komst van een automecanicien, een schrijnwerkerij en verschillende winkels die nu ook gekoelde producten aanbieden.
Ook de bakkerij van Diego Maton bloeit. “Vroeger hadden we een oven op gas, maar dat kostte veel meer en het bakken duurde erg lang, nu gaat alles sneller en goedkoper.”
10 procent van het debiet
De kleine lokale waterkracht centrale van 31 de Mayo heeft een capaciteit van 75 kilowatt. Het water van een nabijgelegen rivier wordt door een twee kilometer lang kanaal geleid. De kleine dammen die voor deze centrales gebouwd worden, kanaliseren slechts 10 percent van het debiet, waardoor lagergelegen gemeenschappen niet zonder water vallen.
Bij grootschalige waterkrachtcentrales houden dammen doorgaans 100 procent van de rivier tegen. De projecten in Zona Reina werden mede mogelijk gemaakt door Europese steun en ontwikkeld door MadreSelva, een ecologisch collectief dat zich richt op micro-waterkrachtcentrales.
Succes
Het succes van deze centrales verspreidt zich snel in de regio. In het naburige Los Copones plannen acht andere dorpen gelijkaardige projecten, die naast de eigen bevolking ook elf omliggende gemeenschappen van stroom zullen voorzien. Het plan ontving reeds 1,25 miljoen dollar aan ontwikkelingssteun uit Duitsland.
Energiebedrijven die een concessie verleend krijgen door de overheden, hebben een monopolie in de stroomvoorziening. Het idee om zelf stroom op te wekken botst dan ook met de belangen van multinationale ondernemingen en stuitte al meermaals op weerstand van burgemeesters die banden hebben met deze bedrijven, aldus lokale inwoners.
Weerstand van Enel
Meer specifiek beschuldigen ze het Italiaanse Enel Green Power, dat een grote waterkrachtcentrale in de regio uitbaat, van het opzetten van een lastercampagne. Zo stellen inwoners van 31 de Mayo dat Enel verdeeldheid zaaide in de gemeenschap door een honderdtal families over te halen uit het project te stappen met behulp van een Zuid-Afrikaanse evangelist.
“Enel probeert mensen ervan te overtuigen dat ons project niet kan werken, dat zij de enigen zijn die goede elektriciteit kunnen aanbieden”, zegt Regina Ramos. Enel Green Power wenste geen commentaar te geven over de zaak.