Vanuit De Groene Zaak hebben we het afgelopen jaar intensief opgetrokken met een aantal partijen uit het bedrijfsleven om hun sociale impact meetbaar en inzichtelijk te maken. Samen met een aantal kennispartners, waaronder Het Groene Brein, EY, KPMG en True Price, gingen ze de uitdaging aan om op businesscase-, maar soms ook op businessmodelniveau, sociale waarde concreet en meetbaar te maken.
Bij het bouwen van duurzame businesscases en -modellen is die waardebepaling essentieel. Op het vlak van ecologische waardecreatie en -devaluatie, tot en met ecologische prijskaartjes aan toe, zien we dat bij koplopers al een tijd gebeuren. Denk aan Puma, dat al jaren geleden de ‘kosten’ van de ecologische footprint van de gehele waardeketen berekende. Op dat prijskaartje kwam uiteindelijk 145 miljoen euro te staan en dat bedrag trok Puma af van de winst om het te kunnen investeren in verduurzaming van de keten.
Steeds meer bedrijven volgen het voorbeeld van Puma en verbreden daarbij hun scope: ook sociale waarde komt in beeld. Wat is bijvoorbeeld de waarde van hygiëne in een ziekenhuis? Welke impact heeft het als het aanbod van ongezonde voeding in publieke ruimten wordt vervangen voor een gezond aanbod? En welke waarde creëert een zuiver leefklimaat in je woning? Wat gaat er nu precies verloren als die hygiëne, die verantwoorde voeding of dat gezonde leefklimaat ontbreken? Dat zijn lastige, maar essentiële vragen. Want pas als je inzicht verschaft in die vaak nog ongrijpbare sociale waardecreatie en –devaluatie, dan kunnen deze op een geloofwaardige manier onderdeel worden van strategie en propositie.
Het is zonder meer de moeite waard om die vragen te stellen, ook binnen je eigen organisatie. Als bedrijf heb je er baat bij om waardecreatie herkenbaar en erkenbaar te maken; bijvoorbeeld om gefundeerder risicomanagement te ontwikkelen, maar ook naar investeerders en financiers toe. Immers, waardecreatie die niet zichtbaar is en niet erkend wordt, levert geen toegevoegde (ondernemings)waarde op.
Daarbij is het ontzettend interessant als je kunt aantonen dat je waarde toevoegt aan het leven van mensen. Concreet kun je bijvoorbeeld als schoonmaakbedrijf aantonen dat je het arbeidsethos binnen organisaties verhoogt door kantoren schoon en leefbaar te houden.
Toegegeven, het denken en handelen over geïntegreerde waardebepaling is nog weinig volwassen. Er ligt een enorm onontgonnen gebied en het gaat veel tijd en geld kosten om ecologische en sociale waarde op een geloofwaardige manier in kaart te brengen en gestandaardiseerde instrumenten te ontwikkelen voor een schaalbare implementatie in het bedrijfsleven. Tegelijkertijd verwacht de International Integrated Reporting Council (IIRC) binnen vijf jaar een geharmoniseerd en wereldwijd erkend waarderingsmodel
Bovendien moet de omvang van de uitdaging voor bedrijven geen excuus zijn om sociale impactmeting maar aan de pioniers over te laten. Daarmee zouden ze zichzelf ook in de vingers snijden. Want juist ook voor de partners uit het bedrijfsleven waarmee we vanuit De Groene Zaak nu in de weer zijn, is social valuation geen liefdadigheidsproject; het is een kwestie van het optimaliseren van besluitvorming, een investering in een bestendig businessmodel.
Sociale waarde is – net als ecologische waarde – reële waarde. Inzicht in die waarde is een essentiële bouwsteen voor ondernemerssucces in de economie van morgen.
Marga Hoek
Reactie van de hoofdredacteur, Peter van Vliet
Beste Marga,
Terecht stel je dat de sociale waardebepaling in een duurzame businesscase essentieel is en die waarde reëel. Maar om die waarde goed vast te kunnen stellen dienen we eerst in beeld te hebben wat sociale waarde eigenlijk is. En het voorbeeld dat je geeft van Puma is volgens mij typisch ecologisch van aard.
Ik denk dat het zou moeten gaan om de toegevoegde sociale waarde, die boven op de impliciete, functionele en / of wettelijk voorgeschreven waarde van een product of dienst wordt gerealiseerd.
Dat een ziekenhuis hygiënisch schoon is, is een bestaansvoorwaarde en een wettelijk voorschrift. Daar kun je toch niet van toegevoegde waarde spreken, en al zeker niet sociaal. En dat geldt eigenlijk voor al die 'schoonmaak' voorbeelden: een schone omgeving is een basisvoorwaarde voor gezond leven en werken. Die promoveren tot sociale meerwaarde is platweg greenwash.
Wanneer je sociale waarde omschrijft als alle waarde die een organisatie aan de samenleving toevoegt (en dat is eigenlijk wat je hier doet) maak je het begrip zo breed, dat het over alles gaat, en dus eigenlijk nergens meer over. Persoonlijk denk ik dat je sociale waardebepaling als zelfstandig instrument moet toevoegen aan materiële, functionele en financiële waardebepaling. Het is dan de waarde die bepaald wordt door de toename van het welzijn van de gebruiker(s) van een product of dienst. De gezamenlijke toename van het welzijn van individuele consumenten en burgers is dan de maatschappelijke sociale waarde.
In een ziekenhuis zou de toegevoegde sociale waarde dan de transparantie over behandeling, kennis en ervaring van de medische staf en aard en herkomst van voorgeschreven geneesmiddelen kunnen zijn.
Voor een schoonmaakbedrijf is dat bij voorbeeld de transparantie over gelijke kansen, werkomstandigheden en eerlijke beloning voor werknemers, of over de herkomst en aard van gebruikte middelen.
En voor een producent van levensmiddelen kan sociale waarde bestaan uit het niet op de markt brengen van een product waarvan nog niet is vastgesteld dat het niet in enigerlei vorm schadelijk of ongezond is, oftewel een producent die het voorzorgsprincipe respecteert.
Je vraagt je wellicht af waarom ik dit stuk publiceer als ik er deze kritiek op heb. Dat doe ik, omdat je ook dingen zegt die erg waar zijn. Namelijk, dat inzicht in sociale waarde een essentiële bouwsteen is voor ondernemerssucces in de economie van morgen. En ook dat het denken en handelen over geïntegreerde waardebepaling nog weinig volwassen is.
Er is dus nog een stevige discussie nodig over dit thema, om sociale waarde zo te definiëren, dat ze werkelijk iets toevoegt. Die discussie voer ik hier graag. Want nogmaals, met het het om-etiketteren van kernwaarden blijft het gewoon greenwash. En daar schiet niemand iets mee op.
Peter van Vliet