Onderlinge economie: lokaal voedsel als dekking voor een onderling ruilmiddel

Er is een grote verandering gaande op ons platteland. Veel oudere boeren houden ermee op en hun bedrijven en grond hebben geen erfopvolger. Steeds vaker worden er boerderijen gesloopt en bijvoorbeeld vervangen door landelijke villa’s. De kleinschalige familielandbouw dreigt van ons platteland te verdwijnen. Wat gebeurt er met de grond?

Ook in het gebied tussen de steden Wageningen, Ede, Veenendaal en Rhenen verdwijnt de ene boer na de andere. Terwijl het een gebied is dat een belangrijke rol vervult in de regionale landbouw en veeteelt, evenals de recreatie van de steden eromheen.

Enkele burgers hebben het plan opgevat om een stuk grond te verwerven voor een boer, die die grond kan pachten via de organisatie die met dat doel wordt opgericht. Daarmee wordt gestreefd om het gebied te behouden voor de landbouw en tevens om meer regionale productie mogelijk te maken. Rendement krijgen de ‘Binnenvelddelers’ namelijk via korting op producten van de boer, zoals boter, kaas, eieren, graan, vlees en melk.

Hier is een interessante koppeling met ‘alternatief geld’ mogelijk, waardoor de regionale en duurzame doelen waar het initiatief zich op richt, nog eens extra versterkt worden.

We gebruiken onderstaande situatie als fictief voorbeeld om het principe uit te leggen!

Regionaal geld heeft als belangrijk voordeel dat het (langer) blijft circuleren in de regio en daardoor de regionale economie een extra impuls geeft. Er valt dus een economisch voordeel te behalen. Ook is er een duurzaamheidsvoordeel. ‘Alternatief geld’ is namelijk, mits het zo is opgezet dat het zich niet leent voor speculatie, duurzamer dan ‘gewoon’ geld. Dat is zo omdat ons huidige – op rente en speculatie gebaseerde – geldsysteem groeidwang met zich meebrengt. Met alle schadelijke gevolgen als uitputting van hulpbronnen, CO₂-uitstoot, maatschappelijke disbalans, et cetera tot gevolg. Alternatief geld, opgezet als een zuiver ruilmiddel en gebaseerd op echte waarden, heeft die kenmerken niet. Daarom is dat een duurzamer soort geld.

Heel concreet kan het Binnenvelddelersproject als volgt werken. De boer heeft natuurlijk tijd nodig, voordat hij een behoorlijk volume aan producten kan leveren. ‘Alternatief geld’ (bijvoorbeeld Uniteds) maakt het mogelijk om een toekomstige opbrengst in natura nu al liquide te maken. De boer betaalt al op dag 1 een deel van de pacht en betaalt deze in Uniteds. Voor de ‘Binnenvelddelers’ is dat prettig, want zij zien direct wat terug op hun investering. De Uniteds zijn door de ontvangende burgers te besteden bij lokale ondernemers, winkeliers, horeca, verenigingen, etc. Zo kunnen de door de boer in omloop gebrachte Uniteds al vanaf dag 1 extra liquiditeit in de lokale economie opleveren.

De boer staat op dat moment ‘negatief’ in het Uniteds-netwerk. Hij heeft wel Uniteds uitgegeven, maar heeft daar nog niet iets voor terug geleverd. Zodra hij echter producten in de verkoop heeft, zal hij ook Uniteds accepteren als betaalmiddel. Dat kunnen de ‘Binnenvelddelers’ zelf zijn, maar evengoed kan het zo zijn dat bijvoorbeeld de plaatselijke kapper bij hem komt afrekenen in Uniteds. Zo lost de boer na verloop van een jaar zijn negatiefstand in Uniteds weer in en is het na het eerste jaar opnieuw verantwoord om hem krediet te geven in de United Economy, waarmee hij voor het volgende jaar een deel van zijn pacht betaalt. Hoe meer de Uniteds gaan circuleren en hoe meer ondernemers eraan meedoen, hoe meer de boer de gelegenheid krijgt om zijn pacht in Uniteds te betalen.

De voordelen voor de betrokken community zijn:

• er komt direct extra liquiditeit beschikbaar (omdat de boer zijn pacht al kan betalen voordat hij een behoorlijk volume aan producten kan leveren);
• in tegenstelling tot euro’s blijven Uniteds circuleren binnen de reële economie (er lekt geen geld weg naar de financiële markten). Daardoor versterken alle deelnemers elkaar in economische zin;
• het betalen met een onderling ruilmiddel versterkt de onderlinge band.

Mensen en bedrijven worden zich er meer en meer van bewust dat we geen euro’s nodig hebben. Wat we wel nodig hebben is elkaar. En dat regelen we graag met goed onderbouwde wederkerigheid. Hoe meer we met ‘ander geld’ zaken met elkaar gaan doen, des te meer ruimte er weer komt voor echte waarde(n). Zo zijn we stap voor stap op weg naar een economie ‘van mens tot mens’.

Door Marijke Kuipers, Joke van Galen en Heidi Leenaarts

Marijke Kuipers is directeur-bestuurder van de Stichting Gaia Sira (http://www.gaiasira.nl ), Joke van Galen is adviseur (http://patientenco.weebly.com), Heidi Leenaarts is initiatiefneemster van United Economy (http://www.unitedeconomy.nl)